Our newly discovered Aklanon poet is a brave and very talented young man. He hails from Bugtong-bato, Ibajay, Aklan but grew up in Jawili, Tangalan, Aklan when his parents, Eden Tiga Temporaza of Panayakan, Tangalan, Aklan and Hanibal Solera Inguillo of Bugtong-bato, Ibajay, Aklan, decided to transfer their residence.
He was born on March 27, 1976.
His name is Jose Ronald Inguillo. But he prefers to be called Ronald.
A graduate of Jawili Elementary School, Ronald continued his studies at Tangalan National High School, then proceeded to RMCAT where he graduated Bachelor of Science in Industrial Technology (BSIT) specializing in Machine Shop Technology (MST) in 1998.
After graduation, he went to Manila to work as a machinist but this was shortened when he learned that a certain government agency was hiring a personnel. He was accepted.
He was assigned in Basilan, where he met his future wife Miss Geraldine Tangunan Bonifacio. They have one child, Precious Nadhine Bonifacio Inguillo.
Presently, Ronald is assigned in Liberia.
It was in this country where he joined in my.akeanon.com, particularly in Iskul Bukol where he submitted his poems for comments. After several one-on-one sessions over the internet, this writer told him to make his own way into Aklanon literature.
What does Ronald write?
He is not only a versatile poet, but also a prolific one.
In a few months he was able to produce not only enough poems but something worth studying into for he writes not only love poems but poems with social relevance. His images are fresh and thought provoking.
Here is one of his latest works:
U.S. Airways - -
Naligos sa suba it Hudson
Sa bulig it mga pispis
Ronald experimented in writing Bakod. Bakod is a new type of poetry which I invented in 2008. It is like tanka, the Japanese short poem, but Bakod has five lines with this pattern without losing its poetic characteristics like images, rhyme, etc.
First line--two syllables
Second line--three syllables
Third line--five syllables
Fourth line--seven syllables
Fifth line---five syllables
unga
naghampang
isaeanhon eang
gapamantaw ro nanay
sa may ugsaran
anwang
gatanga
sa kaeangitan
sa sobrang init adlaw
papisok-pisok
This time he writes Aklanon haiku and luwa, where he can express his thoughts clearly.
Below are some of his works in alphabetical order. Discover his great works.
Abi nimo baylihan
sa tunga it kaeaeawran
gali hay bugsayan
gapamunit it tulingan
Abo nga tawo
sa baybayon
medyo fiesta
kon tan-awon
Adlaw gabii
ikaw ginaisip
sa ang painuino
gapaeanutsot
Adlaw gabii
ikaw ginaisip
sa ang painuino
gapaeanutsot
adlaw it tagipusuon - -
si inday namutos
ag eomumpat sa bintana
Akab
kaeoeouy patyon
Makaueogot buhion
Eaom mo mabuot
Sa sueod ro dukot
Akeanon
kaeaeawran
ro isaea nga ginabuean
it pangabuhian
Ako hay may amiga
Si mam edna
Mabuot ag gwapa
Maabiabihon ag mabinuligon pa
ako hay may amigo
si kwarenta singko
mabuot ag masaligan
sa oras nga tanan
Akon haeksperyensyahan
mabudlay owa’t tinun-an
puyde ka lokuhon
it mangin-aeamun
Akon hakit-an
sa kilid it kalan
nag-idlap ro bituon
nakadukot sa kueon
Alibang-bang - -
Ginban-aw ro anang itlog
gaukiok ro ikog
Amihan - -
gabukae ro eawod
may gadagaay nga bagawbaw
Angklahi it mayad
ro baroto ngaron
basi anuron
it sueog nga dayuyon
Anwang - -
maski ano kabaskog
kinahang-ean it tubi
Asawa ko
ikaw eang higugmaun
ueanon ag silakon
hasta kamatayon
Ati-atihan - -
Gadaea it buenas
Sa iba dimalas
Ati-atihan - -
Gakaeasamad ro buoe it sapatos
malipayon ro tanan
Ati-atihan eon man
gagueutok ro daean
owa eon it maagyan
ro mga saeakyan
Baeangaw - -
Kun-amat eang gaguwa
nagapaypay ro unga
Baeay sa baybayon
may tukod sa katueondan
agod indi hapayon
it hangin nga amihan
Bandera it Pilipinas
sa Liberia gapagaspas
kaibahan sa misyon
magdaea it kalinong
Bangon Liberia
magtinguha ka
agud umalsa
ro ing ikunomiya
Baybayon it akean--
may akon nakita
mabahoe nga isda
isda nga mamsa
nga dinagsa
Baybayon sa Akean
kanami pamasyaran
it tagipusuon
nga nagahigugmaan
Boyti eon
ro hae-o ag eusong
aton eupakon
ro sab-a ngaron
Buaya - -
gapakalang-kalang sa pungkuan
abo nga pagkaon
Buaya
nagkalhit sa karsada
gapueopasipeat
ku anang mata
bueak - -
gabukadkad sa silak it adlaw
gapahagan-hagan it kasubo
Bueak - -
sukoe paeang
Ginpamuksi eon
Bugsay pa
agod umarangkada
ro aton nga baesa
bulig bira it taksay
agud makahueay
para may pangeamhay
sa tinuea ni nanay
bungsod
imong tup-ayon
anay ro sueod
Eam-aw - -
Pagtan-aw nimo
Kita ing anino
easgas eon
ro alima ag siki
ku imong ginikanan
sa pagpanarabaho
agod may itao
nga baeon kimo
Eatayan - -
Gahawod-hawod eang
Sa tueod it tubi
Gabok nga haligi - -
Tan-awon matibay
ro sueod anay.
Gabuyog rang ueo
sa pagpainuino
ro humbak sumaylo
sa mga karsada
gapamueot it bato
Gauegad
ro manggad
sa eawod
it Akean
Ginaduyog ako
indi makatueog
pilit nga piyungon
mukeat man gihapon
Graduation - -
gahiyum-hiyom si jose
ro iba gakusmaod.
Gumuwa ro pantok
sa gagiltak nga itlog
sa pugaran - -
Guyom - -
Sige kamang
Owa gid gataeang
Ham-an baea
indi t’a maduea
sa iba ro hisa
gusto pang mangsamad
it pamilyang mayad-ayad
Ham-an baea?
gusto it iba
madali makakwarta
maski ano obrahon
pati dinamita gamiton
Ham-an baea?
kon halin ka sa probinsya
ag hanaeang ka sa banwa
ginatan-aw tan-aw ka
dahil bay-ong ing daea
indi kaparehas nanda
plastic bag may borda pa
Ham-an baea?
mabudlay eot-a
magsuoed iya
sa sityo ngara
Humbak
sa eawod gahaeabok
gabalilin paadto sa binit
kon tumama sa batik gaeagiit
Humbak
sa eawod gahaeabok
gabalilin paadto sa binit
kon tumama sa batik gaeagiit
Indi makapaeawod
gabukae-bukae
ro eawod
Indi mo makita
ro kanamiun it akean
eabi gid ro baybayon
nga ginapabugae namon
kon indi mo adtunan
ag tan-awon
Jose bugtaw ka
ro anwang pahaeaba
idto sa uma
jose sakaa
ro amon nga mangga
abu nga euto
gakaeapupo
Jose,
mabahoe ro bukoe
hinaboy it pukoe
it kahampang nga bungkoe.
Kabuhi - -
medyo baroto
kun indi ka antigo
makueob kat-imo
Kahig iya kahig idto
hasta sa mapudpod
ro aton nga kukod
kamang iya kamang idto
daeagan iya daeagan idto
hayra ro trabaho
ko isaeang ka suldado
Kato anay
ro mga daeaga
naka maria clara
makarun kueang ro tela
Kauswagan
dapat magbueoligan
agud maabtan
Kon gusto mo magpahangin
sa baybayon it Jawili
maligos sa baybay
daritso sa busay
Kon manggaran ka
abo kang kilaea
kon pobre ka
owa kat kilaea
Kon panginhason
ro imong isuyon
sa tangaean ka maadto
abo sanda idto
Kon tig-amihan
ro baeay may tukod
sa katueondan
agod indi’t hapayon
it hangin nga dayuyon
Kun adlaw- -
abu nga bituon
sa baeay namon
manipis eon abi
ro atop nga kugon
Kun akeanon ka
ayaw’t samara
ro sityo ngara
daya ro giya
agod kita magkieilaea
Kun mangutang grabe ro aeam-aeam
maski ano imitlang
makahueam eamang
pag-abot it baeayran
indi eon makit-an
hay idto t’a sa bueangan
Kun tag-ueoean
ro mga paka
gakala-kala
Ligom dueom- -
sa Tangaean
abo nga basnigan
gadakop it tulisan
Limbok - -
panghueasan ka it mais it eagko
abo gahueat kimo
Mabahoe ang paghigugma
ayaw’t abusoha
basi maduea
sa sangpisok it mata
Madanlog ro eatayan
pamuyot it mayad
basi ka hiliskan
it anang bueoytan
Madueom pa ro baybay
idto eon si tatay
gapamueot it segay
Mag-ilinaway - -
Sin-o ro kaeueuoy?
Manggaranon?
Magmanghod - -
ginhueay ro sambilog nga talisay
sa idaeum it gakatunod nga adlaw.
Magtigom
agod may kuoton
kon kinahangaeanon
Magobra ka
Ayaw’t hueata
Mag-abot ro grasya
Magubod it nipa
agod may tinuea
ieamhay sa sinikpan
tapos payukan
Mahaba nga kaeat
birahon sa baybayon
para madaea
ro may sueod nga eambat
Mahae ko
ikaw nagtao
it daean nga diretso
nga owa ko gienato
kat meron pa ako
Malieon manaksay
may euta sa baybay
tama eon nga pahuway
ang tiyan gadagaay
malieon manueo kita
sa may punta it Afga
abo nga kogita
gahueat nga panaon
para magpakaon
Malieon masadsad kita
idto sa pastrana
abo nga banda
nga nagapresenta
Malieon
maadto kita sa hunasan
abo nga panginhason
nga aton pueuton
Manag-a, manikop,
magsag-on’t tapangan
mangahig it kayog
sa katangkehan
Mananggiti
daea ro kawit
sa likod nakakaw-it
sanggot
sa kilid nakasukbit
Mananggiti
saka sa agahon
pagkahapun
puno ro garapon
Masakit ro ang likod
nasobrahan it lingkod
sa pungkoan
nga hawod
May akon nga amigo
umpisa pa kato
ginsampit ko imaw
nga magsuldado
owa t’a imaw it gusto
May akon nga kilaea
nagdiga
pahutik-hutik pa
akon hasayran
ro anang istorya
andang kanyugan
Mga torista
sige hala bira!
pwera eang pasma
maskin maubos ro kwarta
basta masadya
Nadanlog sa pil-as
naeasgas
ro dahi nga dueas
Naglimad ang mata
paghuyap it baka
gatabok sa karsada
Nagtug-on si juan
owa pa naastanan
anang inaywan
pagbalik nana
balitok sumubeang kana
Nanikop ang manghud
idto sa katunggan
tikig nadakpan
sinueod sa tapangan
Owa pa gamukeat ro adlaw
tapos eon ako it pamahaw
para di maaywanan
it amon nga saeakyan
paadto sa ginaobrahan
Paea - -
kun makapang-it
gapaeamuea
Paghalin ko sa amon
eubak-eubak ro karsadahon
pag-uli nakon
sementado eon
Paghalin ko sa amon
eubak-eubak ro karsadahon
pag-uli nakon
sementado eon
Paghalin ni amihan
malipayon ro tanan
malinaw ro kaeaeawran
makapamunit eonman
Pagsaka it adlaw - -
nagmukeat ro mga bueak
sa gatueo-tueo nga hamog..
Pakeang sinakyan
sa banglid Nagpaduylon
pag-abot sa dueonan
hanang-it ro dueong-gan
Pantat - -
Gasueay sa baha
gusto aboton ro ginhalinan it tubi
Para may pangsuea
katunggan
ginkuyaktan
kon imo tan-awon
eanas-eanas eon
Pataob eon - -
gatinumbo ro guno
paeapos-eapos sa eaya
Pataob eon
ro bintoe pahaumon
gaguwa ro alimango
mausoy it pagkaon
Paueoulihi
naubosan it swerte
Siin kat-ing umagi
Namueot it dolse?
Payag - -
gaduhaw-duhaw sa humbak
sa tunga it eawod
Precious nadhine - -
Bunga it paghigugma
Ag bugna it makaako
Pueo nga tudlo
naging lima sa sangpisok it mata
Boooom - -
Ro amon nga electrician
generator ginlipyuhan
ro tudlo naputlan
hinigop it cooling fan
Ro amon nga mangga
abo nga bunga
ro nagapanamkon
gapueopanagitlon
Ro atop
gabaealiskad
sa kabaskugon
Ro kabuhi it tawo
kaparehas it baroto
paeutaw-eutaw
kun amat malinaw
pag-abot it kanas-kanas
gapaeangeat-as
Ro kabuhi it tawo
kaparehas it baroto
paeutaw-eutaw
kun amat malinaw
pag-abot it kanas-kanas
gapaeangeat-as
Ro mga may panaad
sige eang it sadsad
sa tunog it tamboe
nga nagalinagabong
Ro swerte kuno
nakasueat sa paead
pero kun tan-awon
kibueon
Ruyon ro manggad
it aton nga kaeaeawran
ngani kasimanwa
aton gid nga amligan
Sa akon nga pagpahuway
sa kilid it dueay
nag asaw-asaw
gumuwa ro baeangaw
Sa akon nga pagpamaeandong
akon nga hadumduman
ro akon nga inagyan
kat gakaeam ro akon nga tiyan
Sa akon paghalin
akon ginbilin
paghigugma nga matuod
kimo hanungod
Sa akon pagpamana
may akon nakita
mabahoe nga pakoe
gasandig sa duoe
gapueopanihoe
Sa amon nga baryo
abo gadayo
maligos sa baybay
daritso sa busay
Sa amon ro baybay
gakaeadueay
ginakaun it tubi
gaeapad ro bibi
Sa ati-atihan
iba-ibang tribu
ro makita nimo
nagakiay-kiay
may kulintas nga eusay
Sa may kanyogan
abo nga putyukan
amon ginsug-an
eumopad ag inaywan
ro anang pugaran
Sa sueod it simbahan
sobrang diyosnun
inde makapusa it kueon
ro ugali gali
inde makaon
saang, sikad-sikad, bug-atan
may kagay-kay ag sigay,
imbaw, litog, abahong
agihis ag taeaba
puyde sabawan ag kilawon
Saeamat guid Sir Maeara
sa imong paghaega
sa akon nga ginobra
gapasaeamat guid ako
sa imong gintao nga oras ag espasyo
para ako makaantigo
Sarhento magwidro ka eon
ko aton nga baeonon
hay may panawon
ro aton nga platon
Sari-saring isda
ro imong Makita
halin sa maeagko
paadto sa maisot
Si edat
may daea nga aeat
naeusat
sa bil-at
Si jose
sige eang estorya
sa kaklase nana
hakit-an it maestra
eumopad ro pisara
Si jose matig-a ra ueo
indi magpamati sa anang lolo
pilit umadto
sa puno it abokado
linagas it karnero
Si Jose nagpahaeab it anwang
sa kilid it pang-pang
ga pueopanihoe
mintras gakaon it santoe
Si jose nagsakay sa anwang
umagi sa eunang
naligos it aeang-aeang
Si jose nanag-a
sa liong-liong it sapa
ro anang inuli
guraming sang saga
si kupido ga pamana
bukon it isda
kundi tagipusuon
it mga batan-on
si lola nagsasa
nga nakapalda
pag-uli nana
ro anang paa
gapaeamuea
sa pang-it it paea
Si lolo
nakatungkod
naglingkod
sa bungsod
Si tatay
halin sa eanas
daritso sa baybay
para manginhas
Sidlangan - -
nagharo ro eangit sa eawod
mintras gasaka ro adlaw
Sige simba
paeuhod-euhod pa
paguwa nana
sige hala bira
tsismosa
Sige simba
paeuhod-euhod pa
paguwa nana
sige hala bira
tsismosa
Silhig - -
inde gamiton
makaeapudpod
Suba it akean - -
einuak ro niyog
gakaeadueay ro eugta
tag-ieinit eonman
gapaeanggiltak ro daean
anwang sa kug-ongan
gausoy it tueogban
Tagipusuon ko
gapitik para kimo
pirteng hibok-hibok
kun ikaw magtueok
Taguipusuon nga hopia
kun may imo manao
kun owa kat-imo
owa’t gatao
Tapangan
isag-on sa hapun
butwaon pagkaagahon
tigasaw
pagmakapang-it
makangit-ngit
Tig-eamig - -
Sumuksok ro isiw sa idaeum
it putoe nga pakpak
Tighabagat sa Akean
malinaw ro kaeaeawran
puyde mamunit,manginhas sa hunasan
may magpatindog it bintahan
ro iba gapamalaran
Tuba makahieilong
kun masubrahan
mag-aein ing tiyan
kun aeang-aeangon bugriton
Tuba makahieilong
kun masubrahan
mag-aein ing tiyan
kun aeang-aeangon bugriton
Tudo bugsay
agod makaeampas
sa manga eusay
para indi masangit
ro aton nga bonit
Ugsad - -
gakupkup ro eukos
sa ueang-ueang nga may higot
Unga halin sa eskuylahan
gagaab buyot sa dueong-gan
pangutana ro ginikanan
ginulipat it maestro
Viagra
pampatig-a
kun indi makaya
tigok ka
Viagra
sa iba mo ibaligya
owa kmi it kwarta
nga inugpangumpra
Wa pa gapamaeo ro manok - -
sa eanas eon si tatay
agod makapangabay
nga makagaeab sa andang paeay
Wa pa gapamaeo ro manok - -
sa eanas eon si tatay
agod makapangabay
nga makagaeab sa andang paeay
Here are some of his Aklanon tongue twisters:
kinuhit ni dimit ro nakasab-it nga anglit
si kunang nadanlog sa eunang may daea nga eansang
kaeas-kaeas nagpangeat-as patakas sa eanas
si uka nagpatungka nageaway ra baba
Kinaeo sa maeagkit ro euwag nga eubag
kinaon’t anay ro baeay humapay
Si teroy hinaboy ni kusoy it busoe it kasoy
umasgad ro tutonlan ni juan pagkaon it linanggawan
si inaw may bitbit nga eanggaw nadanlog sa baeanaw
Gumungo ro sugpo putoe ra sungo
ro igot ni diwot natuslok it uhot
si morit namunit eumambid ro bunit
ro maoy ginaoy it eangoy sa sapa
lumigid ro ibid paadto sa bangilid
ro tamilok nga matambok sa puwak luminggaok
nagdiwae ro dila ni uka pagkaon it katumbae
natunok ro tudlo ni unat pagsikop na it pantat
nagkaeay ro tumok nga sigay sa bulsa ni igay
nagkamang ro umang nahueog sa buho nga puno it eunang
bumitay ro eusay nasangit sa bunit ni Ronald
nagduhaw-duhaw ro dueaw nga antulihaw sa sanga it bakhaw
ro gabok nga baeay ni belay humapay sa tup-ay
sinangit ro kawit nga nakasab-it sa likod ni morit
paghampak it humbak ro batik it baroto eumagaak
nabasag ro itlog nga baog pagkahueog sa saeog
Ginuyod it ibid ro eumambid nga eubid
eumambid ro eubid nga nakahigot sa liog it ibid
hinampak ni nay bading it espading ro andang dingding
einueo ni Olu ro ueo it haeo gindat-oe sa bato
einapgot ni dewot it eanot nga higot ro apo nga nagsuhot sa uhot
si islaw nagkutaw sa baeanaw natamsikan ro mata it eam-aw
si islaw nakakita it tungaw gaduhaw-duhaw sa pantaw
ro napueot nga tuway ni belay einamhayan it kamarunggay
ginulipat it unga nga mudlat ro dueanggan ni edat
naghaehae ro saewae ni islaw pagdinugkae it magkae
naeanggi ro sanga it kamansi dahil sa anang bunga nga gapungi-pungi
ginsibit ni tay ramon ro ungon it bagungon sa anang siki mintras gapungko sa muhon
nagkaeala ro manga paka pagtugpa it uean sa eugta
nagbukae ro ang ienaga nga gutaw
Revised: April 28, 2009
Revised: July 8, 2010
