Note: I am reprinting here the Final Version of this now out-of-print book.
The 32 Best Aklanon Poets
Edited by
Melchor F. Cichon
c2009
The copyright of the individual poem belongs to its respective author.
All rights reserved. This publication may not be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means—whether virtual, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise without written permission from the copyright owners.
Published by
Tierra Alta Publications
Lezo, Aklan
Cover design
by
Eugene D. Cichon
Suggested Entry:
The 32 Best Aklanon Poets/edited by Melchor F. Cichon.—Lezo, Aklan: Tierra Alta Publications, 2009. 63p.
1. Philippine literature—authorship—Aklan. 2. Aklanon literature. I. Cichon, Melchor F., ed.
PL6188 A44 B4
Dedication
To all Aklanons worldwide
And to
Pilma Dollolasa Cichon
And to
Waye Marie dela Rosa Ibañez
Acknowledgment
We gratefully acknowledge the following for making this book possible:
the management of http://my.akeanon.com for building a bridge that unites Aklanons worldwide
our families for giving us peace of mind and quality time to weave our words into poetry
our friends and adversaries who tickled our minds to make them our Boracay in this historical endeavor
and to Him who offers us Light to see what is in the Dark.
Introduction
Aklanon poets have been writing poems for many years now.
But so far no anthology of the best poems written by Aklanons has been published into one book.
So this is the first of its kind.
How were the poems chosen for this anthology?
I selected them based on my personal taste. Aside from being poetic, I chose those poems that chronicle the dreams, the heartaches, and the triumphs of Aklanons.
So if the poems or the poets you have heard or read are not in this book, please do not blame this writer.
Someday, someone will do his/her own selection according to his/her own taste.
This collection includes poems in English, in Filipino and in Aklanon, from 1568 to 2009, both from the greats and the near-great poets.
The spelling used by the Aklanon writers before Martial Law is maintained, like the separation of the prefix from the root words.
Melchor F. Cichon
May 8, 2009
Table of Contents
Introduction
Unknown Author
Peping Tansinko Manyas
Manuel Laserna
Jose Terencio
Dominador Ilio
Roman de la Cruz
John Barrios
Joeffrey L. Ricafuente
Alex de Juan
Pett R. Candido
Nynn Arwena G. Tamayo
Joi Barrios
Edna Romulo Laurente Faral
Losally Navarro-Endluri
Libtong
Sumra de la Cruz
Vellyzarius I. de la Cruz
Edmund Saldivia
Cirilo Castillon, Jr.
Jose Jay Feliciano
Chary Lou Navarro-Defante
Angelo B. Ancheta
Sr A Cris T. Ocampo
Nady Meren
Antonio F. Tolentino
Rocky I. Abello
George T. Calaor
Belle Nabor
Philippe Mijares
Milagros dela Rosa-Ibañez
Jose Ronald Inguillo
Melchor F. Cichon
The Poets
Sponsors
Sources
The Editor
Hambae Inakeanon*
Author: Unknown, 1568
I
Hambae Inakeanon
Manat saeaysayon
Hanongod sa dato,
Nga si Bangkaaya,
Ag anang asawa,
Imaw si Katorong,
Kat sanda nga daywa
Mga bataon pa.
II
Sanda hay nagkita
Sa sangka daeanon,
Daeagang malangya
Miron nga dongganon:
Ag sanglit gaoy eon
Rato nga daeaga,
Pomaeapit dayon
Datong miron kana.
III
Sinangpit nat dayon
Nga kana omaba,
Agod di gaoyon,
Makapahoway pa.
Dayon na nga abhon
Ay mana eat opa,
Kono, kabog-at na
Kato nga daeaga.
IV
Naghinadya dayon
Miron ag daeaga:
Nagpanaw sa nayon
Kon tawgon Tawaya
Nag-abot panag-on
Sanda nag-asawa,
Nagin malipayon
Pangabohi nanda.
* This is the oldest Aklanon poem.
PEPING TANSINKO MANYAS
Sa Adlaw Nga Kinamatyan Nay Doctor Jose Rizal
Rizal, sa imong taeahurong eubnganan,
Nga binunyaga’t euha king ginikanan.
Sinubeaka’t matahum’g mang kabueakan;
Adlaw ngara, akon mang ginahaearan,
Ro imong mahimayaong eubongan,
Pag pamaeandong adlaw mong kinamatyan,
Pag panubos ku kalisdanang napas-an,
Ku banwang eumos sa kagha ag kaeupigan.
Dinuea, Rizal, kabuhi mo ag eawas,
Ku manga nag gahum’g, may gawing mapintas,
Apang ri’ng ngaean ag dugo nga umawas,
Nga sa kasakitan ku banwa humaw-as,
Sa among tagiposuon wa’t pag kaeugnas,
Rayang sinabod mong timgas nga eamigas,
Ay ro kaduemanan hay nabukeas,
Umiwag masigang Adlaw’t Pilipinas.
Rizal ro eubongan imo nga linugsad,
Wa mo kahilaki, kabuhing hinaead,
Sa kaeangitan imong pinanaad,
Dugo nimo nga inuea hay mamuad,
Maga kaaeaman nga ikabansag,
Nga maga hatud ku imong mga igmanghud,
Sa KAHIMAYAAN nimo nga gina hangad,
Ku banwa natong kueabos it paead.
Hinayhay sa atong manga kabukiran,
Sa makanonggusbong adlaw mong kinamatyan,
Hayahay nga bumayaw ku kadungganan,
Ku Pilipinas naton nga naeueotan,
Nga pumadabdab sa katagiposuonan,
Ku paghigugma sa banwang binugtawan;
Kabay nga imaw mabanhaw it uman,
Agud maangkon ro KAHAMUNGAYAAN.
Rizal, banwa’y naga antus kalisdanan,
Tuksa ro eangitnon nimo nga pueuy-an:
Tueoka makasisin-it nang kahimtangan,
Sa sugong nang gina antus nga kasakitan,
Eawod nga euha anang gina eanguyan,
Krus hay maw ra ana nga gabayan,
Nga sa kapilitan imaw hay maeugdang,
Kon ku atong manga kadugo imaw pabay-an.
MANUEL LASERNA
Eugta’ng Nahamut-an
Hamut-ang Pilipinas,
Eugta nga naeueotan,
Kadalig ku imong ngaean,
Banwang nahagugmaan.
Sa handung ku hayahay,
Nga may adlaw ag bituon,
Gapusog tagiposuon
Nga sa kaeuwasan gutom.
Banwang gina mahae ag nahamut-an,
Kimo ko gina paarag tanan,
Manggad ag kusog pati kaaeaman,
Sa pag tinguha imong kalipayan.
Kong ra akong dugo pa kinahangean,
Sa pag eubos ku imong kaeuwasan,
Kabuhi indi pag kahilakan,
Kimo ko gina haead tanan.
JOSE TERENCIO
Kayuyum
Maeawig nga inadlaw rang handum kimo.
Kayuyum nimo't kabubut-on,
Makabibihag tueukon;
Ring taguipuso-on
Angay kontang eumunat gugmang
May kayuyum.
Eamang kon paghikawan
Ro akong mga pagtuyo,
Kahil-o kahil-o eamang
Rang pag higugmang ga hinyo.
Nga imaw rong guigunatan
Ga sugo kakon manago,
Padueong sa maeamig nga eobnganan.
DOMINADOR ILIO
Bita
Ro masi-ut nga katamnan it bita
(Ro anang mapait nga panit it kahoy
Gina ea-ga para bueong sa takig)
Hay kadueom ku kinaunang eubnganan
Nga gintawag nga Bita.
Ro baeay ku tatlong magmanghod
Nga si Anacleta, si Josefa ag si Lorenza
Hay una sa maeunang nga aeagyan sa Bita.
Ro baeay ku ap-at nga eaking magmanghud
Nga si Manuel, si Tomas, si Amadeo,
Ag si Jose una man sa daean pa Bita.
Sanda tanan nagsaad nga mamuyo sa maeayo,
Sa maeayo-eayo sa Bita.
Ngani pinangasawa ni Amadeo si Anacleta
Ag nagbungkas sanda it payag sa Kabangkat,
Si Manuel dinaea nana si Josefa ag idto
Nagbaeay ag nanguma sa bukid it San Dimas,
Pinangasawa ni Tomas si Lorenza ag sa Kogon
Nananum sanda it abung euy-a ag eunga.
Si Jose inapok sa Patnongon sa Antique
Idto nangasawa ag wa gid hibalik sa Bita.
Apang sa kabuhayan, ro andang mga inunga
Ro naghatud kanda tanan balik sa Bita.
Diplomat Listening To Speech of Another Diplomat
They cannot go to the summer sea this year.
Where on the boardwalk, in no more than shorts
And bare feet, he can toss platitudes
Without much mind to the next fellow, perhaps.
Or to his nervous wife all ears beside him.
And watch the silly antics of children.
Long unloved, with anonymous paunch and goggles.
Foolishly try to execute a handstand
In wrist deep water, and make it,
Though with much awkward kicking in air
It will be fun there in the summer sea.
But with this, he cannot hint a word
To the little woman. His hands are firmly chained
To bulky paper-weight on his polished desk.
And his nights will be crammed with not merely silence.
It shall need greater diplomacy though,
To tell the children why they cannot go
Than answer back this shrill-voiced speaker. O.
These talks shall drag on many long seasons yet.
Iowa City, October 1951
ROMAN A. DE LA CRUZ
Ano Gid Man
Itay, nagburoka si Nanay
Nga hubas eon ro atong taeagbasan.
Ring gin-uli sa pagpamanday
Basi buhinan mo pa para sa simbahan.
Kueang pa katon ro imong kinita.
Nahawag gid ako, Itay, basi hitam-an ka.
Kanugon kon owa't kamatuoran
Ro imong ginatuohan.
Pabay-i eang, Toto.
Ro tubi nga nagailig paeawod
Mabalik man gihapon paagi sa uean.
Owa't pagwasi, owa't pag-uyang.
Kon buko't matuod rang ginatuohan,
Ano gid man,
Basta matuman ko ro hutik kang dughan.
Panaeambiton
Tampuean mo ku imong
Mainit-init nga paead
Ro maeamig ko nga likod
Ag tug-anan mo ako
Nga indi mo eon pag-aywan.
Tamda ro atong kahapon
Kat owa ka pa magtugbong sa syudad.
Nagsumpaan kita nga magmaeahaean
Hasta sa kamatayon
Suno sa kudlit ku atong paead.
Kon pumanaw ka it uman
Kahil-o man dayang gugma.
Ako magataliwan
It dayon.
JOHN BARRIOS
Betamax Sa Simbahan
do misa hay istorya.
ginbayaw it pari
anang tuong alima
para pagatapuson
do misa.
gin-alsa man it eaki
anang tuong alima nga may baril
para pagatapuson
do anang kontra.
ginpanaog it pari
ro anang tuong alima
ginpanaog man it eaki
ro anang tuong alima.
tapos eon do misa.
patay eon man do ana't eaki nga kontra.
Lapida
dikara gahamyang
ro eawas it sangka pinalangga.
madali eang
ro mabuhay nga nagtaliwan,
owa eang inabuti
it pilang buean
ro pilang dag-on
nga pagkinitkit
it mga ueod
sa anang unod,
hueoyapong toe-an
eon lang do nabilin
sa libot it gakusmaod
nanang ngagngag.
indi magbuhay,
bag-ong lapida eon man
do mahuman
nga kaparehas sa ana
nga madali eang bayluhan.
The Mosquito
It was the day
the governor came to this town.
His speech echoed
the man's voice
mumbling
in tattered clothes
sitting like Buddha on a wooden scooter.
The applause was deafening, no
one heard the tinkling of coins
in the subject's tin
can. He bowed
and said "Thank you"
to end his speech.
The people left
smiling.
That night,
the governor dreamed:
He saw the man rowing his hands,
sailing his scooter on pebbled waves
as he kept on saying "nong. 'mos nong."
He ran, fled but
the voice went on chasing him.
By the thirteenth time, a mosquito
bit his face.
A snap of his right hand
caught the mosquito flat,
drenched with its own blood
outside his palm's
prison bars.
He woke up.
The next day,
not a word was heard
from the man who sits like Buddha
on a wooden scooter.
JOEFFREY L. RICAFUENTE
Agi Man Lang
Si Juan gabasa
It mga dahon nga puea,
“Juan, basi maglimad ring mata.”
“Owa ron ‘nay, agi man lang ra.”
Nagtikang do adlaw
Pero ay Juan nga mata
Nagdukot gihapon
Sa mga dahon nga puea
Nag-abo pa…
“Ay Juan, basi maglimad ring mata.”
“Owa ron ’nay, agi man lang ra.”
Nag-eupad do oras
Si Juan, nagpuea ra mata,
May bitbit nga saesaeon
Nga may busoe nga daea.
“Ay Juan, basi maglimad ring mata.”
“Owa ron ;nay, agi man lang ra.”
Naduea si Juan
Ag owa eon it balita kana…
Pagkatapos it tatlong dag-on,
Hakita si Juan
Sa idaeom it tulay
Gintamnan it busoe
Ku mga nakaberdeng umaeagi
“Ay Juan, agi pa baea ra?”
Si Bitoy,
Manghud ni Juan
Nagsamit-samit sa pagbasa
Ku mga dahon nga puea,
“Ay Bitoy, aywani ron
Ay magapuea karon ring mata.”
“Owa ron ‘nay, agi man lang ra”
ALEXANDER DE JUAN
Ro Mga Kitikiti Sa Benditado Nga Tubi
Padayon do pagsautsaot
It mga kitikiti sa benditado nga tubi
Sa sueod it simbahan,
Nga nagtunga
Sa pagsawsaw it mga tawo
Ku andang mga tudlo
Nga mahigko.
Padayon do pagsawsaw
It mga tawo ku andang mga tudlo
Nga mahigko
Sa benditado nga tubi,
Nga nanging mahigko
Hasta ro benditado nga tubi
Hay naastan.
Naduea ro benditado nga tubi,
Naduea man do mga kiti-kiti.
Bakit Si Xela Ay Nagdighay Pagkatapos Mag-inom Ng Coke?
Kanila lang
Puno ng pawis ang tansan
na nagyakap sa bibig ng Coke.
Naghalakhak ang tansan
na gin-aywanan ang bibig ng Coke.
Nagtambad ang kalawang
sa ilalim ng bibig ng Coke.
Gin-inom ni Xela ang Coke.
Si Xela ay nagdighay
pagkatapos mag-inom ng Coke
dahil gusto ng tansan na maulit
ang tunog ng kanyang halakhak
sa paglaho
ng kalawang
sa ilalim ng bibig ng Coke.
Ham-an Si Humay, Nga Sangka Ati, Hay Maitum
Sa paeaabuton nga Ati-ati
hay magadam-os it buling
do mga turista ag mga bukon it Ati
(kon siin manging kaibahan ni Humay sanda
sa pagsaot sa karsada
ag pagsininggit it "Hala Bira!"
ag indi
masiguro
kon do bitbit nga Caltex nga sueodlan
hay mapuno it ginapangayo nga humay
bag-o mag-Ati-ati.
Kon Gapamati Eang Baea Kita
Kon gapamati eang baea kita
Sa mga maya ag bukaw,
Magaantiguhan baea kita
Nga mag-eupad sa atong pagbugtaw?
PETT R. CANDIDO
Rong Dugo Ag Eana
Malisod magpahueas sa kahariang bantog sa eana—
Nagadugo ro akong ilong sa paggiltak it eugta
Ag ginakunyag ako sa pagtunaw it yelo
Pero ginatiis ko eon lang ro pagpasunog it panit
Ag paggae-om it akong mata sa pagbagyo it baeas
Agud indi pag-Somalyahon do mga mata it akong pamilya.
Pero matapna baea it akong petro-dolyares ro sakit it akong kahidlaw?
Makit-an ko baea ro pagbahoe it akong unga sa pagtinan-aw sa mga karnero ag kamel?
Mahambae baea it PLDT ro baeatyagon it akong pamilya?
Mapukaw baea ako it mga kumpyuter, nga akon pirme ginabae-bae it mga tudlo, kon ako hay ginabangungot?
Ro eana hay sueo pa gid namon makaron
Maskin mabug-at pa gid do dugo
Nagaeutaw pa gid do eana
Ag dahil sa kahin-agahan
Ginaeudhan ko pa rayang sueo gihapon.
NYNN ARWENA G. TAMAYO
Haead Kay Arsenia
Gindaehan ta ikaw it mga bueak
Nga may kasiga ku adlaw
Ag kainit ku mga hiyom-hiyom
Agud taw-an it kasadya
Ro imong mga mata
Nga nagakasubo.
Mga violeta nga nagakiay-kiay
Sa huyop ku hangin
Pageaom ku mga daeanon
Nga owa maagyi!...
Ag mga rosas, singpuea ku dugo
Apang madali maeaay.
Ah, sayud ako kon paalin
Do mapisang it sanglibong parte
Ag do magbatyag it hapdi
Ku mga napirdi…
**
Ro Mangingisda Sa Punta Villa
Sa kadaeuman ku kagab-ihon
Nga haeos tunlon ka eon
Ku matugnaw nga tubi
It madaeag nga suba,
Ginasaeum mo ro kaidadaeman
Agud mag-usoy it isda
Nga nagakasipot eon.
Mauli ka baea makarong gabii
Nga owa gid it dakup
Sa nagahueat mo nga asawa
Ag ginagutom nga mga unga?
Makit-an ko ro kasubo ag kapait
Sa imong mga mata, sa kasilaw
Ku mga iwag
Ku mabongga nga swimming pool
It Punta Villa.
Kaabu ro pagkaon namon riya
Samtang ginabinag-binag
Ro imong kaimueon ag
Naduea eon nga pagea-um
Sa de-aircon nga mga hueot
Ag "state of the art" nga mga biswal.
Sa imong hilway, mainit ag maeum-ok
Nga mga eugban, samtang ginaduyan
It isaeang ka kanta nga
Pang Paskwa.
JOI BARRIOS
Kasalo
Ang babae ay hindi kaning inihahain
sa mesa ng matrimonya
iniluluwa kapag mainit at takot kang mapaso,
sinasabawan ng kape sa umaga
kapag ikaw ay nagkulang
at itinatapong tutong
sa kanyang pagtanda.
Ang babae ay hindi karneng
dinuduro at kinikilo,
ginigisa ang laman sa iyong mga pangako,
nilalaga ang buto sa iyong pagsuyo,
at ginagawang chicharon ang balat
upang maging pulutan.
Ang babae ay hindi halalyang
panghimagas sa iyong kabusugan,
inuming pampatulak sa iyong katandaan
o putaheng nilalaspag tuwing may handaan.
may tiyan rin siyang kumakalam,
may sikmurang kailangang mapunan
at pusong dapat mahimasmasan,
kasama mo siyang nagtatanim ng
maisasaing,
katuwang na naghahanda
ng almusal, tanghalian at hapunan,
kaharap at kasalo sa kinabukasan.
EDNA ROMULO LAURENTE FARAL
Haiku
pagtunod it adlaw –
ro anwang ni Tata_Goloy
nagpahuway sa eugan-eugan
***
gabii –
euha gatueo
halin sa dughan
***
Sunflower –
nagatangis it dugo
sa kasubo
twilight –
sunflower reaches heaven
where tulip sleeps
***
morn
the sunflower
beneath my strength
***
across the horizon
sunlight waves goodbye
to embrace tomorrow
***
nipa hut—
my castle atop a hill
a witness to my tears
***
O, eangit…
Sa punta ka eang
Kang tudlo
***
huo—
ikaw ag ako
sa tulay nga butong gaeatay
***
may sueat pa baea
nga maabot
sa gahapay nga mailbox?
***
under a candle light
lips snatch a kiss
the rose blushes
***
sa paead ni tatay
sukoe nga rosas nagbuskad
ginhaead sa Diyos
***
hambae ni Conrad gusto mo it relo?
madasig nga huo ro sabat ko
ugaling ra makina
hay makina it barko
LOSALLY NAVARRO- ENDLURI
Haiku
ayaw mahawag
maskin human sa butong
ro atong Taj Mahal.
***
ging-eumot
sa paghinueat it sueat
ro mailbox.
***
gusto kitang
dakpon ag higtan
ugaling utod ro eubid.
***
ikaw---
ro kueang nga nota
para muhaman ro composo.
***
ako, ikaw
masadya sa pag-abot ko
masubo ka't pagpanaw.
***
eumamig ro kape
samtang ginahaboe
kita sa akong painu-ino.
***
ham-an it maila
ikaw kakon
ag bukon kay Basho?
***
ginahuyop it hangin
ro akong painu-ino
pauli sa Akean.
***
maeapad nga eawod
gapatunga
sa atong paghigugma.
***
pagtunod it adlaw
nag-bye bye
si tatay sa anwang.
***
Adlaw, gabi-i
gahaboe it pamisaea
si nanay.
***
kada byernes
ginadalaw imaw
it eaking maputi.
katapusan it buean
suea nana
tangigue eon.
***
semana santa---
ro tuba sa kawit
nahimong eanggaw.
***
adlaw it paskwa
mabaskog pa sa bagting
ro tunog ko anang tyan.
***
geisha—
kaparis it cherry blossom
ginasuy-aw it alibangbang
***
***
ro squirrel
gustong magpabukot
sa akong haboe.
***
hakatueog ro beaver
sa paghinueat
it summer.
***
gakatuoeg pa ro adlaw
pagbugtaw ko
para mag-usoy it dolyar
LIBTONG
agahon eon
sumubat ro buean—
nahidlaw man it adlaw
***
pihak nga buean—
pihak man ro pitik
kang pihak nga dughan
***
ugsad—
may palhit nga gaeum
r'a uyahon
***
dalipungot it baeatyagon--
tumugpo'ng pispis nga Kardinal
sa kahoy nga eagas ra dahon
***
gatangda sa gisi
ku pasang-pasang it kagab-ihon—
pihak nga buean
***
ea-ay nga kugon
ro sumaeap ki'ng pagkapukan--
mahipus nga saksi
***
the old pond—
matin-aw nga saeaming
sa'ng painu-ino
***
Mabati-an ko ro danog ku
imong limog
mapag-on ag maeaghong,
manga bisaea it aeam kon ako
magtaeang.
***
kabutongan--
gaueoehot sa eaay nga manga dahon
manga tangbu
Hapan-uhan Ko
sa katung-anan it kauwaan
ag pag-pangalisod
may tunay nga hiyum-hiyom—
ro unga'ng bingaw
ra manga ngipon
***
Tueas
sa kahaeang
ku hinikot nga gugma
pinanghueasan
ro banga it tubi
sa banggirahan
***
Tanangaw
Sa kabeangan hasaplid
ro gawat-wat nga sanga—
antuok ku hugom it Tanangaw
***
Easter Sunday—
blood stains on his chest
eating dinugoan
SUMRA DE LA CRUZ
Pag-abot
Nagabanaag ro siga it adlaw
Sa katunggan ag nagadali-dali it hathat
ku anang madueom nga belo ro kaeangitan.
Mahipos masyado ag akon eamang
Hidadakop it pamati ro mga kapispisang nagaeueupad eon pauli
Matsa owa't katapusang kamingaw.
Ro hangin nga maeamig
Nagapuepamasyar eon sa mga manipis nga tudlo it paeay
Hasta nagapaeayo ro nagakaduea nga kahayag.
Mahipos eon ag malinong do palibot sa pag-abot ku gabii
Sa akong pag-uli sa baeay.
VELLYZARIUS I. DE LA CRUZ
Before God I Saw Philosophy
Before God I saw philosophy--on bended knees—
and the pillars of wisdom and knowledge;
and round about the virtuous kow-towing,
round about and low--before the majestic
and glorious throne.
And I saw the lust of the flesh like a
bundled rag--tacked in a corner praising
the Lord' and the eyes
downcast--weeping and blind, praising the Lord;
and the pride of life humbled in
the dust, and praising the Lord;
and all the things in and of the world that
passes away; kow-towing low, and praising
the eternal glory.
And I saw defeat swallowed up in victory
by the Blood of the Lamb; and the
Final things united all in the love of Christ
and his Holy Cross.
EDMUND SALDIVIA
Cacique
Ku panahon it Kastila,
Ro cacique bugana.
Sanda ro ginasaligan,
Ku eugta it simbahan.
Ginatunga do patubas,
Sa mamueogon may bawas.
Sa mangunguma ikap-at nga parte,
Ro habilin ana ku prayle.
Sa makarong henerasyon,
Ro cacique, iya gihapon.
Maeapit sa trono,
Alipores it palasyo.
Inutang nga kapital,
Si Juan ro kolateral.
Pasaka taga dag-on,
Paeas-anon naton.
Kalbong kagueangan,
Abandonadong minahan,
Basta eat-a inaywan,
Pagkatapos panginpuslan.
Ma-inpluwensyang anino,
Sa tugpa-an it eroplano.
Kontrolado ro kargamento,
Sa daungan it barko.
Tubi ag kuryente,
Sa alima ga-agi.
Yutilidad monopolyado,
Pasilidad manipulado.
Hay Ano Eon Kita?
Kon ro doctor, sa narsing gapanaba
Agod sa Amerika ro tugpa,
Hay ano eon kita?
Kon ro maestra ginapasueabi
Ro puti nga estudyante,
Hay ano eon kita?
Kon ro ga-uli nga OFW
Owa’t trabahong siguro,
Hay ano eon kita?
Kon call-center ag turista
Ro ginapabugae nga industriya,
Hay ano eon kita?
Kon ro utang ni lolo
Utang man ku anang apo,
Hay ano eon kita?
Ekonomista ka baea.
Hay ano eon kita?
Abi sabta.
CIRILO CASTILLON, JR
my shadow
my friend
forever
***
nagsakay kami sa baruto
bugsay dikara, bugsay dikato
owa pa gali kami kasayod
kon siin kami maagto
***
Nag-agto ako sa Kalibo
Nakakita ako’t mag-asawang mueto
Umalagwa gid ako it tudo
Iwag manlang gali’t awto.
***
Mamiesta ako sa Lezo
rang daea
tiyan nga baseyo
***
Nag-agto ako sa Albasan
daea ko ro among taeagbasan
ay mautang it bugas kay Ora Usan
***
Kabii, nagdamgo ako
Sadyaan nga luwa ay makabubueo gid rato
Ugaling pagbugtaw ko
Owa eot-a saang ueo.
***
Si Tata Goloy may sapatos nga regalo
manami kunta ay Adidas gid kuno
ugaling pagsuksuk ko
hay puro gali tuo.
***
Sakay ako sa eroplano
ro plete kunta barato
ugaling ra makina--
Singer nga de-mano.
***
Sakay ako sa tricycle ni Perto
Pagabot ko sa Kalibo
Abo nga bukoe rang ueo
ra kariton abi, kwadrado
NADY MEREN
Bahag Ag Tangga
gusto ko nga magbahag eang
pareho kay Lapu-Lapu
pero nahuya ako
hay amo ro pagtan-aw
ku mga taga-nakatungdan
sa mga nakabahag
pero akong nangawahan
ham-at kon magsuksok
si Inday it
saya
ag
kimuna
nagahaeakhak man sanda
tao baea kon hasayran nanda
nga ro mga nakasaya ag nakakimuna
hay owa it panti ag bra
ukon dahil naila eang sanda
nga magtan-aw kay Inday nga
magtangga
ah
makaron
hasayran ko eon
do gusto man lang gali nanda
nga si Inday hay mag-uba.
Kinamang
nagakamang do kaeayo
kanami tan-awon sa kagab-ihon
(ay ro ano indi hilmon)
sa akong pagbugtaw,
ro adlaw hay matsa nagangisi:
dahil baea naila imaw magtan-aw
ku mga alipaeok
nga nagaduyan-duyan sa kahanginan
ukon
dahil ginaintrimis nana
ro kahapon eang hay nagadoeueopa
nga mga narra
nga matsa indi maisog
dahil sa kaeangbu ku andang mga dahon
ag kaabu ku andang mga bunga
pero makaron hay matsa mga estatwa
nga gin-ubahan
sa nagangito-ngito nga kaitum.
madangga.
ginahilasan ako.
JOSE JAY FELICIANO
uean
mabaskog ro
tunog sa eugta
***
gabitay ro martilyo
sa owa’t tapu-tapu
nga payag-payag
***
Gabueabod
ro kandadong saesaeon
sa butong nga kurae
CHARY LOU NAVARRO-DEFANTE
BOY
Psst! Boy,
Inha ka eon man sa pwertahan
Ku sanctuario ni San Juan de Bautismo
Nagaeumpiga ag naga-ekis ro 1 ½ mong mga siki
Ro bulingon mong mga alima
Nagabuyot it tuktukon nga latang 555
Nagahueat ku kalantsing
It mga 25¢
Halin sa buesa it mga diyos ag diyosa it sosyodad.
Apang Boy,
Hin-aga---Miyerkules
Manovena ako kay Mader op Perpetwal Help
Iampo ko gid kana
Nga kabay pa
Indi eamang magsalig hasta san-o
Ro imong manipis nga mga paead.
Indi eang ko baea pagtueara Boy
Nga nagdamoe rang mga paead
Sa paghinueat man it kaeas ku mga beyntisingkuhon.
Si Lola Soping Ag Ro Magueang nga Puno’t Mangga
Isaea ka gabii
Namintana si Lola Soping
Nakita nana
Ro mga tudlo it hangin
Bato-bato ag amat-amat
Nga ginaipu ro mga dahon
Ku magueang nga puno’t mangga.
Ag rong mga mata ni Lola
Ginkurot ku ratong mga tudlo.
Gintrangkahan ni Lola ro bintana
Ag dahan-dahan nga nag-eubog sa anang katre.
Idto nabatyagan ni Lola Soping
Ro hapdi it kurot
Ag amat-amat nga
Nagpiyong ro ana nga mga mata
Kadungan gid ku pagkaubos
Ku mga dahon
It magueang nga puno’t mangga.
Kahon ng Pasalubong Para Kay Neneng
Tuwang ‘di maipinta
Ang sumilay sa musmos na mukha
Ng bunsong si Neneng
Nang marinig niyang
Si Nanay niya
Darating mula sa Singapore.
Nakikita ni Neneng
Si Nanay niya pababa ng eroplano
Bitbit-bitbit ang kahon ng pasalubong
Para sa kanya.
At dumating din sa wakas
Si Nanay ni Neneng
Ngunit ang kahon ng pasalubong
Hindi niya bitbit.
Bagkos
Si Nanay ni Neneng
Nasa loob ng kahon
At siyang binibitbit
Pababa ng eroplano.
(Para sa alaala ni Flor Contemplacion)
Ro Mga Pangutana
Inay, kaina baea,
Gapauli eon ako halin sa eskuylahan
Haagyan ko sa may baraka sanday Lola Pilang, Lola Simang, ag Lola Anding
Naga-istorya sandang tatlo.
Hambae nanda, ikaw kuno kato ‘Nay
Sari-saring katre ro imong ginauegban.
Di baea pobre man kamo kato
Sa saeog man lang ngani gatueog?
Tapos si Tatay, indi matu-od nga sa Dubai
Idto ‘tana kuno imaw sa Maynila
Sa anang kinaugalingon nga pugad.
Nay, ano pispis baea si Tatay ko?
Ag ako mat- a kuno, unga sa gwa
Ham-an Nay ay, siin t-ang kunta
Sa sueod it imong tiyan?
Ay sus ah, gapina-umang eat-a sandang tatlo it hambae
Mga magueang eon mat-abi!
“Nay, ham-an it gatangis ka?
Nahidlaw ka baea kay Tatay?
O nagasakit eon man ro imong tiyan?
Eubog lang ‘to anay sa katre mo
Ay eahaan ta ka it linugaw.
ANGELO B. ANCHETA
Once upon a time
Once
the
earth was
blue, and
green
and white
and the
ozone
was full
leaves and trees
did not
know
how
to
cry
and
ecologists
were
shy.
National Heroes' Day
i.
gray wisps blow
against the blood-drenched sky
a mark on the calendar
'Remember this day!', the glorious head says
in grim, cold, solid tones
no one hears but angels watching tombs
ii.
Cathay Pacific lands on Philippine ground.
There they descend, tugging bags full of
cans, used-clothes, colognes, dollars
for families, for friends, for neighbors
awaiting and waving the millennium's heroes –
the economic warriors, serving foreign lords
iii.
A hundred years ago, they fought the invaders.
They died in their birthground.
Today they are still fighting.
iv.
Is there something to remember?
Tanaga
Ilapat mo sa awit,
damdaming bitbit-bitbit.
Tulad ng mandaragit,
gumala ka sa langit.
***
Ilang beses si Hesus
ipinapako sa krus?
Dugo nyang umaaagos
upang tayo'y matubos.
***
Tanka
going to Chinatown
i join friends
watching the dragon dance
driving bad luck
away from me
Haiku
full moon
a fisherman falls
asleep
This Dog Needs Moon
cast a silver silhouette
into this desolate dog
it has been astray for more than a day
it's eyes wandering
in the well-lighted road
nobody knows where its going
nobody stops by the bench on the shed
where poor little minni
watches passersby
alas, when the moon is full
its eyes, aglow in orange oblong
as more benches are occupied
more eyes meet her
to listen to her cry.
SR A CRIS T. OCAMPO
Jawili
Abaw kanami isipon
Ro Jawili nga mahae nakon
Ano natabo kimo makaron
Musyon akon ikaw nga tatapon
***
Biernes Santo
puyo ginsibot
sa manabaw nga sapa
***
eati—
pinamaskan rang tuhod
pag-agi ko sa maeagkong mangga
***
a glimpse of mist
water freezes over
polar bear growls
***
abong siit rang haagyan
tyempong nagtaliwan
malinghod pa ako
***
kumilat, dumaeogdog
pagtikang ko
sa daeang makipot
***
nagabarlak ro karit
sa alima't berdugo—
para sa liog ku ginagapusa't alima
***
managob nga gabii—
nagapanago ro buean
sa paggwa ku tun-og
ANTONIO F. TOLENTINO
Amat-Amat
Rong mga butkon nga matsa tue-an
Eon lang sa kaniwang dahil na-as-asan
Nagapilit gihapon magtik-eod
It arado sa kaeanasan
Para eang may ihapin sa tiyan
Nga perming nagabukae rong tinae
Dahil sa purgang kape, ultimong kasudlan
Matsa kaisip man magrebelde
Apang rong mga hari igto
Sa Kongreso ag sa Baeay it Presidente
Nagahinaeakhak ag busog
Kaibahan ku mga manggarang negosyante
Nagakasadya sanda ag nagakilindatan
Dahil para sa masunod nga eleksiyon
May pundo eon man halin sa kaeugtaan
Samtang ro andang mga alipures ag ayam
Nagapaninggitan sa mga pobre
Nugay it reklamo, natural sa pagpangabuhi
Kung indi, sabton namon it eupok it kalibre
Apang sa tunga it andang kasadya
Rong nagapangabudlay ag nagatinguha
Nga ultimong mangunguma
Sa idaeom it kahayag it buean
Nagatipon it kaisog ag kabaskog
Nagaamat-amat it baktas sa kagueangan
Dahan-dahan nga magamartsa
Nga matsa guyom paagto sa kasiyudaran
Andang pagabawion kon ano ro andang kinabudlayan
Mas abo, mas makusog!
Mga maniswak nga alima, pagabugtu-on
Rong gapos it kamaea-maeahan!
Paggahit It Kaimueon
Ro mga paeay sa kaeanasan hay nagahibayag
Tungod bugana sanda it bunyag
It matam-is nga hueas
Nga naghalin sa maitum nga panit
Ku mga ulipon it kaimueon
Mga ulipon nga perming gapangamuyo
Sa kalye it andang kinamatarong
Apang ginasabat sanda it diyos nga agaeon
It eupok ku nakakamatay nga sae-saeon
Para sanda hay pahipuson
Kon man-o katig-a ro kiboe
Sa alima it mga ulipon
Imaw man katig-a para kanda abuton
Ro tawhanong kinamatarong
Ro mga matimgas nga paeay hay euto eon
Ro karet nga kasing-dangae it
Andang baeatyagon, hay anda eon nga gamiton
Pagagamiton sa paggahit
Ku higot it andang pagka-ulipon
Para eang rong tanan hay maka-agom
It ginadamgong tawhanong kinamatarong.
ROCKY I. ABELLO
Isugid Ko Kimo, Mapati Ka?
ssssshhhhhH....Isugid ko kimo, mapati ka?
Rong matambok nga tanom,
hay nagaeambihid
sa kadapahuyop ku maitum nga hangin.
Ag ro matam-is nga damgo ni nanay,
Hay pinalid.
Kadungan ku pagkaeumos
ku mga bueawan nga binhi,
nga gintanum pa ni tatay.
Nagkaubos eon ro sueod it taeagbasan
sa mabahoe nga handum
nga mapuno ro imong eahungan.
Hubbbbh....Sa rayang istorya, mapati ka?
Nagbieingkong nga mga tudlo
sa pagbuk-ead ku mga kaban it kaaeam.
Para eang masudlan
ro imong owa it sueod nga eahungan.
Nag-maeaea ro mga tueonlan,
sa pagsab-eag it bueawan nga sueondanan,
maabot eang ing dueonggan,
ag mabugtaw ing nagakatueog nga daeanon.
Hasta nga si Manang
hay gin-asawa na ro anang propesyon.
Matadlong eang
ro nagtiko mo nga daeanon.
Hay alin, mapati ka?
Kon indi ka
padayuna,
Basi magtaeang ka.
ro daean nga imong paga-agyan,
Hay owa it paga-agtunan.
Kondi kadueom ag kasakitan,
sa mga naga-bueabod nga daean.
Kalipati ing ginikanan,
Nga namaehan it hueas
ag nagka-eaeunod sa euha,
sa pagpaninguha
nga ikaw hay maeuwas sa kaeainan it kalibutan.
Ayaw pagtiku-a ro matadlong eon nga daeanon
Kondi patambuka ro mga pananum sa imong ugsaran
Paagi sa pagbunyag it mga matam-is nga tubi,
halin sa imong eahungan.
Pamati, may isugid pa ako!
Pinatumba ni Rizal ro mga espanol ku ana nga bolpen.
Ag napukaw ro mga nagakatueog nga baeatyagon.
Nabuhi ro ispiritu it kahilwayan!
Ag nahugpong ro nagtiap-eang nga banwa.
Maabo eon nga butang
rong nahimo it kaaeam
Kaparehas kung pagbutlak it adlaw
nga indi gid mapunggan.
Rong kaaeam
Hay handumanan halin sa atong ginikanan.
Manggad nga indi gid matakaw
hasta sa atong eubnganan.
Rong kaaeam
hormahan it matarong nga tagipusuon.
Kainit it nagahandum nga baeatyagon.
Ag kahayag it tawo
sa anang daeanon.
Sa akong ginsugid, mapati ka eon?
Alin, mapati ka?
Kon indi ka magpati,
Sige, ikaw lang istorya...
GEORGE T. CALAOR
Owa’t Sueod Nga Pinggan
Pinabay-an na nga mahuslog
Do anang eambong pagkakita
It gapaeamukus nga kahita.
Kinimbot ro anang buli
Sa anang atubangan.
Sa dueom,
do mga tinaga nagsiklab
owa’t pakundangan nandang ginhutik,
ginbale wala
ro laragway ni Kristo
sa puti nga dingding.
Kinahangean nana ro anang
Hueas
para sa andang galitik
nga pinggan
Sakada
Buyti't hugot ring espading
Ag hawani ratong mga panamgo
Nga ginakapyutan it kalisod
Iya sa maliway nga kampo.
Tapsa ro mga pagduhaduha
Nga nagapaeuya sa eawas
Ag pas-anon ro mga kalisod
Nga nagapabakod it dughan.
Nagadaea it pag-eaom.
Ag sa pangamuyo mo
Buksi ring tagipusuon
Ag isugid sa Ginuo
Ro bug-us nimo nga ginapangayo:
Nga ro katubwan hay mangin saksi
Sa pag-abot ku oras,
Sa mabahoe nga kadaeag-an—
Ag padayon nga kahilwayan.
BELLE NABOR
Haiku
tired of seeing
the world, the snail—
a recluse again
***
drooping eyelids
the moon
looks smaller now
***
crossing the mirror
the gait
of a confused ant
***
fireworks—
a blind girl's
enraptured face
***
inside a train
the city
moves faster too
***
surf sound—
the uncoiling
of a troubled sea
***
canoe-shaped moon
tonight, your beauty
floats
MIA MIJARES
Indi Malipatan Ro Hangin
Indi malipatan ro hangin
ag ro anang maeamig nga haru
sa nagakatueog pa
nga kalibutan
samtang gasinaut-saut ro kaeayo
it pagbugtaw
sa kadueoman it palibot;
ro panihoe it mga huyop
sa kasalinsingan
samtang nagapamati ro adlaw
sa masadya nga pagsinaeabatan.
Indi malipatan ro hangin
ag ro anang maabi-abihon nga pagkupkop
sa kadanggahan it adlaw
samtang ginahuyap-huyap
it eugta
ro pag-euhod
it hueas
ag eawas;
ro sunlog it mga pagtikeod
sa duyan
it kahilwayan
samtang nagapamatyag ro dueonggan
sa ginhawa it kagueangan.
Indi gid malipatan.
Ah! Indi gid malipatan ro hangin
it gakinagisi nga kasangag
sa dughan
it kadueom ag kahayag
sa tunga it mga singgit ag tangis
it kabuhi
pagtuo
nga gintuob it sanglibo ag sambatong
pagsukoe sa pagkatimawa.
Ag ro kanta it tawo!
Nagaeampos sa ap-at nga poste
it kampo
nagatamboe it kadaugan!
nagatamboe it kadaugan!
MILAGROS DELA ROSA-IBAÑEZ
Mga Luwa
Hambae ni Iska
Simple'ng pangabuhi ro gusto nana
Kon imaw mag-asawa
'Di bale'ng gwapo, basta abu 'ra kwarta.
***
Pagkadusmo ko sa karsada,
Rang tuhod nanina
Ginpugaan ni lola
It tinuom nga eampunaya
***
Hay, pangabuhi ko!
Kahapon eang nagsweldo
Dinaea sa Gaisano
Sipot pati sinsilyo.
***
Pag-abot ko sa amon
Namalikwa ako it kueon
Linugaw ro ga-eupon
Ay madaeom ro taeagbasan namon.
***
Among eambon sa pangpang it suba
Sa palibot, may kamunsil nga magapa.
Pag-agi it bagyo ag baha,
Inanod, pati mga manok ag baboy nga alaga.
***
Gakinuting-kuting ro gitara
Dinunganan it kanta
Si tatay ro gumawa
Ro mga hilong umalagwa.
***
Nasyon nga gindipindihan,
Banwa'ng tinubu-an,
Pamilya'ng gingiyahan,
Nagakasubo, bangod sa imong pagtaliwan.
A tribute to: Mr. Juanito Ponce Dela Rosa, WW II Veteran, Legislator, Family man, May 16, 1922 - March 9, 2007
Haiku
tiny hands grasped
tangled hair, in ponytail
a smile.
***
dark highway—
the deer and my headlight
meet eye to eye
***
pouring rain—
one umbrella
shoulder to shoulder
***
after the rain—
the bucket
is still in our living room
***
following the dirty road
the old man
bends from his waist
***
whitewashed tombstones
lining up the hill
heroes rest
***
windy afternoon—
the coke can rolls
down the empty parking lot
***
in the old porch chair—
he and she
admire the green fields
***
sandlot—
imprints of rubber shoes
over another
***
foggy afternoon—
the golden gate bridge is lost
in my rear view mirror
***
windy afternoon—
salty water
dampens the sailor's face
***
in my car—
the smell of old spice
after he's gone
***
after the harvest—
the farmer rests his back
on the back of his carabao
***
sukoe nga rosas
haead ko kimo
Tatay, daeha sa imong pagpanaw
***
afternoon nap—
on the cool haystock
the kid and his dog
***
pagkailabas
nagapakatin-katin ro onga
sa hapay nga sanga
***
eago--
sa pantok it agak
tinuka it mus-an
JOSE RONALD INGUILLO
ugsad - -
gakupkop ro eukos
sa ueang-ueang nga may higot
***
Kon adlaw- -
abu nga bituon
sa baeay namon
manipis eon abi
ro atop nga kugon
***
adlaw it tagipusuon - -
si inday namutos
ag eomumpat sa bintana
***
ako hay may amigo
si kwarenta singko
mabuot ag masaligan
sa oras nga tanan
***
Akon hakit-an
sa kilid it kalan
nag-idlap ro bituon
nakadukot sa kueon
***
Pag-eampas it marso
Madugangan eon man
Ro istambay sa kanto
Gapueopanigarilyo
***
Malipayon ka
Hay nakatapos ka, it pag-eskuyla
May akon eang ipangutana:
Siin ka maobra?
***
Asawa ko
ikaw eang higugmaon
ueanon ag silakon
hasta kamatayon
***
Bandera it Pilipinas
sa Liberia gapagaspas
kaibahan sa misyon
magdaea it kalinong
***
Kato anay
ro mga daeaga
naka-maria clara
makaron kueang ro tela
***
Buaya
nagkalhit sa karsada
gapueopasipeat
ku anang mata
***
Eatayan - -
Gahawod-hawod eang
Sa tueod it tubi
***
Pag-abot it uean
Tigasaw dumaeagan
Basi imaw maeumos
Sa uean nga gahagunos
***
Gabuyog rang ueo
sa pagpainuino
ro humbak sumaylo
sa mga karsada
gapamueot it bato
***
Ati-atihan eon man
gagueutok ro daean
owa eon it maagyan
ro mga saeakyan
***
Adlaw it trabahador - -
inaywan ro tigib ag martilyo
umadto sa POEA
MELCHOR F. CICHON
A Letter
John,
I will definitely go home
To our house
Where we can see the clouds
Through the roof.
I'm fed up
With the twinkling neon lights,
But I have not yet paid
For the earrings that I got
From Mama San.
I need them so my tinkling
Will be louder and my hips
Will be heavier.
Don't worry, John,
This Christmas
You and I will create a moon
And through the roof
We two alone
Will grasp its light.
Ana
Pushing The Night
You see him around
In tattered clothes, barefooted
Pushing his crooked cart
For an honest living
In a blind city.
He lights his kerosene lamp to push the night
In his see-through home.
But the wind keeps on blowing it out.
Like his cart
He keeps on pushing the night
To know the dawn.
Si Ambong, Ati
Si Ambong, Ati—maitum.
Kueong ra buhok, gision ra eambong, gasiki.
Gakung-kong, kung-kong ka maeupsi nga eapsag
Gapakalimos sa Jaro Cathedral, sa J.M. Basa Street
Ay gintabog eon ra pamilya sa eugta nga anay ginaayaman nanda’t haeo.
Si Ambong, Ati, maitum, indi kantigo magbasa, indi kantigo magsueat
Maski ka anang ngaean ay sa andang barangay owa’t eskuylahan.
Si Ambong, Ati, ginasinggit-singgitan, ginadela-delaan
It mga unga kun imaw mag-agi sa daean ay maitum.
Ginapahadlok it mga nanay sa andang gatangis nga mga unga.
O sa mga unga nga indi magtueog.
Kon fiesta, ginataw-an si Ambong it salin nga suea
Ginasueod sa plastic o sa bag-ong bukas nga lata.
Kun bukon ngani, ginabagsakan it gate.
Agod makayupyop it sigarilyo, gapamueot si Ambong it upos sa kalye.
Agod makasamit it hamburger o juice sa pakite,
Ginapaeapitan ni Ambong ro nagakaon maski sin-o nga anang maagyan.
Pag-abot it gabii, maeugad si Ambong sa sidewalk o sa waiting shed
Kahulid ka anang maeupsing eabsag—
Mayad eang kun may karton nga banig ag owa’t baha o uean --
Agod magbaskug euman ra tuhod sa pagpakalimos pagka-aga.
Si Ambong, Ati—maitum. Ra ele-ele, ra hibi, ra pangamuyo
Indi mabatian, indi mabatyagan it gobyerno sa siyudad it tawo.
Ra singgit it tabang hay singgit sa Pluto.
Si Ambong, Ati-- maitum, indi makit-an it atong gobyerno.
Kon Dinagyang, sa selebrasyon etsa pwera si Ambong.
Eutay kuno imaw sa mga bisitang dumueo-ong.
Si Ambong, maitum, ginatabog it blue guard
Bag-o pa man imaw maka-eapak sa gate it Atrium ag SM Shoemart
Kunta may Gloria nga magbatak kay Ambong sa libtong it kaimueon
Agod sa ulihi ro gobyerno may buwes nga masukot kay Ambong;
Agod sa ulihi makabakae man imaw it Levis o barong
Agod sa ulihi makaeskuyla man sa U.P. ra mga inapo;
Agod sa ulihi owa kana’t magtamay, owa’t magtabog
Kon imaw mag-agto sa SM City ag sa Atrium.
Si Ambong, Ati--Maitum. Apo ni Maniwantiwan.
Ag Filipino. Pares kimo, pares kakon.
Kon ham-at owa imaw sa listahan it mga Filipino nga dapat buligan?
Kon ham-at indi imaw makasueod sa atong ugsaran?
Kon ham-at indi naton imaw maagbayan?
Kon ham-at indi imaw makadungan katon magkaon sa restauran?
Siyudad man baea ra’t tawo, indi baea, banwa? Indi baea, banwa?
Sa Mga Nagkaeabali Nga Silak
Inay, puwede eon baea kita magpamisa?
Total naga-asaw-asaw eon lang man ag ro baha hay owa eon sa karsada.
Ro linti nga anay nagsiad it eangit hay napaeong eon man.
Ro daeogdog nga anay gabayo kang dughan hay haumpawan eon gid man
Ag ro baybay nga nagwenaeas anay hay nagahueagok eon lang man.
Ro baeangaw nga nagpanago sa kilat ag sa nagahagunos nga hangin
Hay nagahiyumhiyom eon sa sidlangan.
(Pila eon ngani makaron ro baeayran sa misa rikyem?
Si Padre Salve baea gademanda pa gihapon it down payment
Bag-o imaw magsuksok ka anang sutana?)
Sueoron dayon naton sa karsada, sa kaeanasan, sa kagueangan
Ratong mga silak nga nagkaeabali, nagkaeataktak
Sa pageusot sa madamoe ag maitum nga gaeom
Masabwagan eang kita it kahayag.
Kon aton sandang hikit-an
Aton sandang haearan it eab-as ag bag-ong buskad nga sampaguita.
Kon may matipon eon kita nga kuwarta,
Patindugan naton sanda’t graniting rebolto sa plasa.
Toto, indi eang kita anay magpamisa
Ay ro kaagahon hay gaeagiik pa
Ag ro kaeangitan sa bibi’t tueondan,
Sa pageunip it adlaw, hay mapueapuea pa.
Owa’t eabot kara, gabaha pa ro dagsa sa karsada ag sa plasa.
Indi kuno ra malempiyuhan it Metro Aides
Ay sinipa eon sanda
Bangud ro gintagana nga inugsweldo kanda
Hay ginsueod sa ibang buesa.
Toto, mayad pa nga mangamuyo eang anay kita
Nga ro nakaeusot nga silak
Sa maitum ag madamoe nga gaeom
Hay indi nagtiurok sa atong tagipusuon.
Mga Haiku
Sunday morning—
a boy digs in the mud
that buried a cathedral
***
cool morning—
the smell of garlic bread
reaches the street boy
***
gatunod ro buean—
may habatian akong hibayag
halin sa Tawaya
The Philippine National Anthem in Aklanon
The first Aklanon translation of the Philippine National Anthem was translated by G. Peping Tansinko Manyas. The second was translated by Melchor F. Cichon. Both versions are printed here.
“Kaeantahon nga Pilipinhon” (Marcha Nacional Filipina),
Sinueat nay G. Jose Palma;
Gin Inakeanon nay G. Peping Tansinko Manyas,
Musika nay G. Julian Felipe.
Eugtang nahagugmaan,
Mutya't adlaw sa Sidlangan,
Eakas nang kasilaw,
Kimo'y naga parayaw
Eugtang maparayawon,
Natawhan't mga tawong bantugan,
Manga ibang nasyon,
Ikaw paga tahuron.
II
Sa eangit kimong gatimbang,
Sa bukid, kadagatan.
Wasaag ag hangad ku tanan,
Ro imong Katimawaan.
Ro imong hayahay nga sa pakig-awayan,
Naga banaag,
Di nimo paeung makit-an.
Anang Adlaw ag Kabituonan.
III
Eugta't kalipayan ag pag hiliuyon,
Kimo'y hamungaya mag pahimunong;
Sa imong manga inunga himaya,
Mag pagin-matay kon ikaw eupigon.
Here is Melchor F. Cichon’s version:
Banwang Haeangdon
ni Jose Palma
Gin-Inakeanon
ni Melchor F. Cichon
Sta. Cruz, Lezo, Aklan
Banwang haeangdon
Onga't Adlaw nga Oriente.
Sa imong dughan
Ro kaeayo gadabdab.
Banwa it gugma;
Duyan it baganihan.
Ro mga sumaeakay
Indi makaeapak.
Sa asul nga eangit, sa agahon
Sa bukid, sa eawod,
Ring binaeaybay gasiga,
Sa mahae nga kahilwayan.
Ro kasiga king bandera
Gatao't pwersa sa kadaeag-an.
Maski hin--uno ring bituon, ring adlaw
Owa't pagkapaeong.
Eugta't kalipayan, eugta it pagmahae.
Sa imong sabak himaya ro pangabuhi.
Gloria para kamon nga maghaead it dugo
Kon kimo may magsipaea.
***
Pacman-Hatton Bout
Pacman and Hitman bout--
no congressional session
no quorum
***
Suok
suok
siniad-siad rang uyahon
nga owa't dugo
The Poets
ROCKY I. ABELLO
He is from Bulwang, Numancia, Aklan. Aside from being a faculty of Aklan Catholic College (ACC), in Kalibo, Aklan, he directs/choreographs the IKONOS, the theater group of ACC. In October 2005, his piece Isugid Ko Kimo, Mapati Ka? won first prize in the Binaeaybay contest during the Aklan Private Schools Association Meet in Kalibo, Aklan.
ANGELO B. ANCHETA
Angelo B. Ancheta is a software analyst/engineer who is passionate about poetry (including haiku, senryu, tanka, haibun) and writing. He took his Bachelors Degree in Geodetic Engineering at the University of the Philippines, Diliman, in Quezon City. His poems have been published in Poor Mojo's Almanac, Dalityapi Makata, Bueabod Literary, and Philippine Graphic Magazine. His essays and feature articles have appeared in Ducts, Philippine, PANORAMA, Homelife Magazine and Philippine STAR newspaper. Angelo is half-Iloko and half-Aklanon. Born in Pasay City on February 19, 1971 from an Ilocos Region father and an Aklanon mother.
JOHN BARRIOS
Si John hay matawag nga multi-talented nga Akeanon. Bukon eang it manogbinaeaybay si John kundi pintor, artista, ag editor. Ra mga binaeaybay hay nabalhag sa Pagbutlak (opisyal nga publikasyon it mga estudyante it CAS, University of the Philippines Visayas (UPV), Miag-ao, Iloilo); Ani 21 (1993), Patubas (1995) ag sa Mantala (2000), Homelife, SanAg (2002) ag sa Hiligaynon. Isaea imaw nga founding members it Akeanon Literary Circle. Nagdaog imaw it Second Prize sa Bigkas Binalaybay 2002 nga gindumaea it UPV Sentro Ng Wikang Filipino, kon siin imaw makaron ro director. Isaea imaw sa mga editor it Bueabod, ro poetry journal it ALC. Ro ana nga binaeaybay The Mosquito hay nagdaog it first prize sa English category sa 1994 Miag-ao Summer Arts Camp. Natawo si John sa Lezo pero nagbahoe imaw sa Kalibo. Makaron hay propesor imaw sa UP Visayas High School Iloilo. His book of Aklanon short stories is the first of its kind.
JOI BARRIOS
One of the most successful Aklanons in Philippine literature is Joi Barrios. Currently, she is the Assistant Dean of the College of Arts and Letters in UP Diliman. A Ph. D. degree holder in Philippine Literature, Joi teaches literature at the University of the Philippines in Diliman, Quezon City. Although an Aklan, she writes in Filipino and in English.
GEORGE T. CALAOR
Si George hay natawo sa Malay ag isaea sa mga nagpundar it Akeanon Literary Circle. Fellow imaw sa 24th UP National Writers Workshop in the Visayas. Nagdaog imaw it third prize sa Hiligaynon category sa National Commission for Culture and the Arts (NCCA) All-West Visayan Poetry Competition.
PETT R. CANDIDO
Si Pett hay dati nga radioman and computer–lecturer ag nangin adviser it Akeanon Literary Circle. Ra bilding nga Pett’s Place hay ginhimo nga Poet’s Place it mga miyembro it ALC. May libro imaw nga Far Beyond Eternity (1987). Ra mga binaeaybay hay nabalhag sa Poetry.com ag sa Ani 21. He died in 2004. He was a founding adviser of Akeanon Literary Circle.
CIRILO CASTILLON, JR
Si Cirilo hay natawo sa Badio, Numancia ku September 12, 1948. Makaron hay igto imaw sa U.S.A. Aktibo nga tawo sa pagsueat it komposo ag binaeaybay nga Inakeanon. Kaabuan ku ana nga sinueatan hay mabasa sa Sakay Eon Kamo sa Kangga ni Tata_Goloy sa http://my.akeanon.com. Kilaea sa hayo nga Tata Goloy, si Cirilo hay sangka philanthropist.
MELCHOR F. CICHON
Mel is a librarian by day and a poet by night. He is the first Aklanon UMPIL awardee. He won first prize in the first Home Life poetry contest.
ALEXANDER DE JUAN
Si Alex hay nangin Vice-Chair it ALC ag isaea sa mga editors it Bueabod. Nagdaog imaw it first prize sa NCCA All-West-Visayan Poetry Competition. Nangin fellow imaw sa 23rd UP National Writers Workshop. Ra binaeaybay nga Bakit si Xela ay Nagdighay Pagkatapos Mag-Inom ng Coke hay isaea sa mga mayad nga binaeaybay nga ginpili ni Isagani Cruz’s Critic’s Choice (April, 1994) Starweek. Nag-obra anay si Alex sa University Press it De la Salle University. Nagtuon man imaw it master’s degree sa UP Diliman ag ginapadayon nana ra sa Aklan Catholic College sa Kalibo. Sa Kalibo, Aklan imaw natawo ag nagaturo imaw makaron sa STI Kalibo.
ROMAN A. DE LA CRUZ
Tatay Roman is a multi-talented person. He is a poet, a novelist, a short story writer, an editor-publisher, a painter, and a historian. He is from Kalibo. Here is one of his best Aklanon poems. This poem won first prize in a literary workshop contest held in Baguio City.
SUMRA DE LA CRUZ
Sumra is not only a poet, but a painter as well. She was born in Kalibo.
VELLYZARIUS I. DE LA CRUZ
Billy translated the New Testament into Aklanon, the first ever. He had published some books of poems.
EDNA ROMULO LAURENTE FARAL
She is from Batan. Edna is not only a fine haiku writer, but she is also a folk dancer. A member of the Philippine Performing Arts Company (PPAC) of Tampa Bay, Edna or SunflowR now lives in the U.S.A. with her husband, Conrad, and son, Concon.
DOMINADOR I. ILIO
Si Prof. Dominador I. Ilio hay natawo ku 1913 sa Malinao. Nagtrabaho imaw bilang propesor sa hydraulics sa University of the Philippines College of Engineering bilang head sa Engineering Science Department ag Sekretaryo it andang kolehiyo. Tag nagatuon si Tay Doming ku anang MS in Hydraulics sa University of Iowa, nag-attend imaw sa poetry workshop ni Paul Engle. Pila sa mga libro ni Tay Doming hay:The Collected Poems of Dominador Ilio, Guerilla Memoirs (a novel), Madia-as (tales and legends in verse), The Katipunan in Aklan, co-editor, ag Vagaries of a Wild River. Makita ro mga binaeaybay ni Tay Doming sa http://www.malinao.net/tatay.
One of the best poets of the Philippines, Tay Doming died on February 7, 2006 in Aklan at the age of 93. Bita is one of his very few Aklanon poems and Diplomat Listening To Speech of Another Diplomat is one of his lasting contributions to Philippine literature.
MILAGROS DELA ROSA-IBAÑEZ
Mila or Milesrn in cyberspace, is a nurse.
Born in Poblacion, Lezo, Aklan, Mila now resides in California, USA.
JOSE RONALD INGUILLO
Our newly discovered Aklanon poet is a brave and very talented young man. He hails from Bugtong-Bato, Ibajay, Aklan but grew up in Jawili, Tangalan, Aklan when his parents, Eden Tiaga Temporaza of Panayakan, Tangalan, Aklan and Hanibal Solera Inguillo of Bugtong-bato, Ibajay, Aklan, decided to transfer their residence. He was born on March 27, 1976. It was in Liberia where he started writing poetry, especially haiku and luwa, for http://my.akeanon.com. Here are some of them.
MANUEL LASERNA
He is also one of the earliest Aklanon poets. He wrote in Aklanon and in Spanish.
LIBTONG
Libtong is a pen-name of a poet from Numancia. He now lives in Canada. He writes luwa, haiku both in English and in Aklanon. He is also an actor.
PEPING TANSINKO MANYAS. He is one of the earliest Aklanon writers. He was born in Kalibo.
NADY MEREN
Before he became a priest, Nady wrote a lot of Aklanon poems. He is from Kalibo.
MIA MIJARES
We do not have any information about Mia.
BELLE NABOR
Belle was born in Aklan. Her haiku have been published outside of the Philippines. She works at the University of the Philippines in Diliman, Quezon City.
CHARY LOU NAVARRO-DEFANTE
Chary Lou has been writing poems since her high school days in Aklan College (1991). Since then she has been published in Hiligaynon, Yuhum, Home Life, Patubas (1994), In Time Passing There Are Things (100 Home Life Poets) (1999), Mantala 3; and in the Philippine Daily Inquirer (2002). Now a Ph D graduate, Chary is married to Ricardo S. Defante II and they have one child, Karanah Miyax Raisha, her real “masterpiece”.
LOSALLY NAVARRO- ENDLURI
She is one of the finest Aklanon haiku writers. She was born in Polo, Banga, Aklan, Philippines on January 3, 1973. She now lives in Canada. She is married to an Indian national.
SR A CRIS T. OCAMPO
Cris was born in Kalibo and finished his high school at Pilot Science Development National High School , (now Regional Science High School) in Kalibo, Aklan. A martial law baby, one can see his political ideas in his haiku.
JOEFFREY L. RICAFUENTE
He was the founding president of Akeanon Literary Circle. He used to teach at Aklan College before he went to Canada.
EDMUND SALDIVIA
The poet is a licensed engineer. He now works as a system analyst in the Kingdom of Saudi Arabia. He is a native of Kalibo, Aklan.
NYNN ARWENA G. TAMAYO
Si Weng hay naga-obra sa Agrarian Reform Program sa DAR-Aklan. Nagtrabaho man imaw sa Archbishop Gabriel M. Reyes Memorial Foundation. Ginatawag si Weng-Weng nga “Big Sister” it mga Akeanon writers. Ra mga binaeaybay hay mabasa sa Ani, sa SanAg, ag sa Bueabod. Ra binaeaybay nga Haead Kay Arsena ro matawag nga isaea sa pinakamayad nga binaeaybay nga ginsueat it sangka Akeanon.
JOSE TERENCIO
Not much is known about Mr. Jose Terencio except that he is from Makato, Aklan. He is using the old way of writing Aklanon words. I got this work from a term paper written by Esther Legaspi of Lezo, Aklan while she was studying in U.P. in the Visayas, Miag-ao, Iloilo.
ANTONIO F. TOLENTINO
He was born in Kalibo and now teaches in Sun Yat Sen School in Kalibo, Aklan. He won first prize in a poetry contest in 2002 sponsored by the Sentro ng Wika, U.P. Visayas, Iloilo City.
Sponsors
Eric & Cora Agustin
Paul & Tess Bulanadi
Jose & Maricar Buyson
Jesus & Beth Cayabyab
Nanette Delgado
Leo & Violet Evangelista
Elix & Sylvia Fernandez
Ruben & Maryann Lucero
Josie Regala
Eric & Cathy Remulla.
Sources
Barrios, John E., Cichon, Melchor F., Jurilla, Jonathan P.,Teodoro, J. I. E., eds. 2008. Bigkas Binalaybay: Kritisismo [at] Antolohiya. Lungsod Iloilo: Unibersidad ng Pilipinas Visayas, Sentro ng Wikang Filipino.
Barrios, Joi. Ang Pagiging Babae ay Pamumuhay sa Panahon ng Digma = To Be a Woman is to Live at a Time of War. Manila : Babaylan Women's Pub. Collective, c1990.
De la Cruz, Roman. Five-language Dictionary (Panay Island): English, Tagalog, Hiligaynon, Kinaray-a, Aklanon. Kalibo, Aklan: Rock Publishing, 2004. 919p.
De la Cruz, Vellezarius I. Poems in Praise of God. Kalibo: Macar Enterprises, 1997)
Manyas, Peping Tansinko. Tagiposuon Nga Hueowaran. Daeang Rizal, Kalibo, Capiz. 1926. 26p. (Photo-copy)
Nabor, Fiorella I. “An Inquiry into the Ancient Inakeanon Writing System,” Silliman Journal, Ist Quarter, 1968, pp. 54-86 ((Photo-copy)
SanAg 2, the Literary Journal of the Fray Luis de Leon Creative Writing Desk, University of the San Agustin, Iloilo City, November 2002, p.30. Editor: John Iremil E. Teodoro.
http://www.panitikan.com.ph/authors/b/jbarrios.htm ( for Dr. Joi Barrios’ profile and picture.)
http://www.theheronsnest.com/haiku/0801p2012/thn_issue.h4.html#POEM2. Retrieved: May 2, 2009
http://www.theheronsnest.com/haiku/0409d2324/thn_issue.h3.html#POEM01. retrieved: May 2, 2009
http://www.poormojo.org/cgi-bin/gennie.pl?Poetry+249+bi. Retrieved: April 26, 2009
htt://my.akeanon.com
The Editor
Melchor F. Cichon was born in Sta. Cruz, Lezo, Aklan on April 7, 1945. He is the youngest of eight children of the late Jose N. Cichon and Desposoria Francisco of the same place. He is married to Pilma Dollolasa Cichon with whom he has four children: Melchor, Jr., Vanessa, Ranel Vincent, and Eugene.
The editor attended the U.P. Miag-ao Summer Creative Writing Workshop, the Cultural Center of the Philippines-Liwayway Publication Creative Writing Workshop in Baguio City, the National Summer Creative Writing Workshop in Dumaguete City, and the Third Iligan National Writers Workshop and Literature Teachers Conference in 1996. He was one of the 14 fellows in the UPV Centennial First All-Visayas Workshop held in Tacloban City in 2008.
Some of his poems have been published in Hiligaynon, Yuhum, Philippines Free Press, Philippine Graphic, Home Life, Philippine Collegian, Aklan Reporter, Philippine Panorama, Pagbutlak, Dagyaw, Bueabod, Banga, Patubas, Busay, Media Watch, SanAg and Heron’s Nest.
He won first prize in the first Home Life poetry contest in 1994. He is also the first Aklanon CCP grantee for Aklanon poetry in 1994. He co-edited Bueabod, the poetry journal of Aklan Literary Circle, together with John Barrios and Alex de Juan. He won third prize in the Sentro ng Wikang Filipino, U.P. Essay Writing Contest in 1994, and won second prize (Aklanon Category) and third prize (Filipino Category) in the National Commission for the Culture and the Arts poetry contest. He won third prize in Hari/Hara Sang Binalaybay (King/Queen of Poetry) in 1998 poetry contest sponsored by U.P. in the Visayas Sentro ng Wikang Filipino. In 2002, he was a finalist in a regional poetry writing contest sponsored by the Sentro ng Wikang Filipino, U.P. in the Visayas, Iloilo City. He maintains several websites like Aklanon Literature (http://www.geocities.com/aklanonliterature.com). His electronic book Philippine Oddities was published by Electromedia, Makati, in July 2001. His published literary books includes Ham-at Madueom Ro Gabii (Bakit Madilim ang Gabii?), Kalibo, published privately, 1994; Haiku, Luwa and Other Poems by Aklanons, senior editor, Kalibo, published privately, 2005, and Bigkas Binalaybay: kristisismo, antolohiya, co-editor, Iloilo City, Sentro ng Wikang Filipino, UP Visayas and Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining, 2008. In 1993, he co-edited Ani Aklanon Issue, the literary journal of the Coordinating Center for Literature, Cultural Center of the Philippines.
On August 25, 2001, he was awarded the 2001 Gawad Pambansang Alagad Ni Balagtas Award. The award was presented to him by the Unyon ng mga Manunulat sa Pilipinas (UMPIL).
