Collected and Translated by Alexander de Juan / Photo by Roy G. Escalona /
1. “buaya sa takas” – “buwaya sa pangpang”; mga nangungurakot na opisyal ng gobyerno.
2. “bulig dum-ok” – “tulungang idiin”; isang huwad na pagtulong sa kapwa dahil sa halip sa tulungan itong ibangon ay idinidiin pa ang kapwa sa kapahamakan.
3. “eapit butong” – ang tawag ng mga taong nakatira sa bundok sa mga bahay na itinayong magkakalapit sa isa’t isa.
4. “eutaw nga pamilya” – “nakalutang na pamilya”; isang mayamang pamilya.
5. “gapamueo’t kwarta” – “nagpupulot ng pera”; isang taong walang pakundangan kung gumastos ng pera.
6. “ginahap-an ro trabaho” – “dinadapaan ang trabaho”; isang taong masyadong masipag at kinakaya ang lahat ng gawain nang mag-isa.
7. “haeapiton it buglit” – “sinusumpong ng tae-tae”; isang taong pikon.
8. “hibaeon nga gaba” – maibaong sumpa o malas”; tumutukoy sa hindi pagkakaayos ng isang tao sa malapit nang mamatay na tao at kapag hindi ito nakahingi ng tawad sa kanya ay maaaring madala o mabaon niya ang sama ng loob sa hukay at dadanas ng matinding gaba o sumpa ang naiwan.
9. “hukas it eaeaw” – babang-luksa; ang pagtigil ng pagluluksa pagkatapos ng isang taon.
10. “inasinang kwarta” – tumutukoy sa pera ng mga dati nang mayayaman (old rich) na pamilya dahil sa animo’y hindi maubos-ubos na pera na inimbak na parang tuyo dahil sa ito’y inasinan o nilagyan ng asin.
11. “inunat nga bitos” – “inunat na bulate”; payat.
12. “kaeaha it itsura” – “kawali ang mukha”; isang taong seryoso ang itsura.
13. “kueabos it paead” – sawimpalad.
14. “kueang it sang ilos” – “kulang ng isang sandok”; isang taong baliw.
15. “kumos tae” – “maglamukot ng sariling tae”; isang taong baliw o mulianon (ulyanin).
16. “maadlos nga bayi” – isang babaeng hindi pormal kung kumilos.
17. “mabaho it saeong” – “mabaho ng dagta”; isang taong kulang sa pakikitungo sa kapwa.
18. “maduea ro ueag” – “mawala ang libog”; ang ideya na hayaan na lamang ang isang tao na magpagusto sa anumang nais niyang gawin para mawala ang pananabik niya rito.
19. “maeai’t ginhawa” – “masama ang hininga”; isang masamang tao o masamang espiritu.
20. “maeapit sa euwag” – “malapit sa sandok”; patronage politics o ang mga nabibiyayaan lamang ay yaong malapit sa mga pulitiko.
21. “magduedoe it asin” – “magdildil ng asin”; magdanas ng matinding gutom.
22. “magkilkil sa euwag” – “magngatngat ng sandok”; magdanas ng matinding gutom.
23. “mahumok it ilong” – “malambot ang ilong”; isang taong madaling mapaniwala.
24. “mainit it dapa-dapa” – “mainit ang talampakan”; isang taong mahilig maglakwatsa.
25. “makaeam it alima” – “nakikiliti ang kamay” o katumbas ng Tagalog na sawikaing “malikot ang kamay”; isang magnanakaw o isang taong mahilig kumuha ng gamit na hindi kanya.
26. “makaeam nga babayi” – “nakikiliting babae”; isang malandi o kaladkaring babae.
27. “manipis nga pangita” – “manipis na hanapbuhay”; isang trabahong mababa ang kita.
28. “mapuni-puni it hambae” – mabulaklak na talumpati o matatamis na salita.
29. “matig-a pa sa bakud” – “matigas pa sa singko sentimos”; isang taong kuripot.
30. “matsa einabu ra hambae” – “parang tinaga ang sinabi”; singkahulugan ng “nagdilang-anghel”.
31. “may mansa ro dungog” – katumbas ng Tagalog na “may bahid ang pagkatao”.
32. “nadueaa’t bakud” – “nawalan ng singko sentimos”; pabirong binabanggit sa isang malungkot na tao para ngumiti ito. Karaniwang ganito ang paggamit ng sawikan: “O, ham-a’t matsa nadueaan ka’t ing it bakud kon?” (“O, bakit parang nawalan ka ng singko?”).
33. “nagbahoe ra dueonggan” – “lumaki ang tenga”; pakiramdam ng isang taong pinuri.
34. “nagtaliwan sa pihak nga kinabuhi” – sumakabilang-buhay; euphimism na malimit ginagamit kapag nag-aanunsyo sa radyo ng isang namatay na tao.
35. “nakaagi it lipong” – isang taong namulat sa mga bagay-bagay matapos madaanan ang isang malaking pagsubok sa buhay.
36. “pagmata it kalibutan” – “paggising ng mundo”; pagsapit ng umaga
37. “tagaliog ro problema” – “abot-leeg ang problema”; maraming problemang pinapasan.
38. “tubi pa” – “tubig pa lang”; isang taong di pa handa o nararapat sa isang trabaho o posisyon.
39. “ugabhang da ueo” – isang taong bobo o walang alam; kasinlaki lamang ng isang ugabhang o walang lamang butil ng palay ang utak nito.
40. “utok bulinaw” – isang taong mahina ang ulo; kasinlaki lamang ng isang napakaliit na isdang bulinaw ang utak nito.
1. “buaya sa takas” – “buwaya sa pangpang”; mga nangungurakot na opisyal ng gobyerno.
2. “bulig dum-ok” – “tulungang idiin”; isang huwad na pagtulong sa kapwa dahil sa halip sa tulungan itong ibangon ay idinidiin pa ang kapwa sa kapahamakan.
3. “eapit butong” – ang tawag ng mga taong nakatira sa bundok sa mga bahay na itinayong magkakalapit sa isa’t isa.
4. “eutaw nga pamilya” – “nakalutang na pamilya”; isang mayamang pamilya.
5. “gapamueo’t kwarta” – “nagpupulot ng pera”; isang taong walang pakundangan kung gumastos ng pera.
6. “ginahap-an ro trabaho” – “dinadapaan ang trabaho”; isang taong masyadong masipag at kinakaya ang lahat ng gawain nang mag-isa.
7. “haeapiton it buglit” – “sinusumpong ng tae-tae”; isang taong pikon.
8. “hibaeon nga gaba” – maibaong sumpa o malas”; tumutukoy sa hindi pagkakaayos ng isang tao sa malapit nang mamatay na tao at kapag hindi ito nakahingi ng tawad sa kanya ay maaaring madala o mabaon niya ang sama ng loob sa hukay at dadanas ng matinding gaba o sumpa ang naiwan.
9. “hukas it eaeaw” – babang-luksa; ang pagtigil ng pagluluksa pagkatapos ng isang taon.
10. “inasinang kwarta” – tumutukoy sa pera ng mga dati nang mayayaman (old rich) na pamilya dahil sa animo’y hindi maubos-ubos na pera na inimbak na parang tuyo dahil sa ito’y inasinan o nilagyan ng asin.
11. “inunat nga bitos” – “inunat na bulate”; payat.
12. “kaeaha it itsura” – “kawali ang mukha”; isang taong seryoso ang itsura.
13. “kueabos it paead” – sawimpalad.
14. “kueang it sang ilos” – “kulang ng isang sandok”; isang taong baliw.
15. “kumos tae” – “maglamukot ng sariling tae”; isang taong baliw o mulianon (ulyanin).
16. “maadlos nga bayi” – isang babaeng hindi pormal kung kumilos.
17. “mabaho it saeong” – “mabaho ng dagta”; isang taong kulang sa pakikitungo sa kapwa.
18. “maduea ro ueag” – “mawala ang libog”; ang ideya na hayaan na lamang ang isang tao na magpagusto sa anumang nais niyang gawin para mawala ang pananabik niya rito.
19. “maeai’t ginhawa” – “masama ang hininga”; isang masamang tao o masamang espiritu.
20. “maeapit sa euwag” – “malapit sa sandok”; patronage politics o ang mga nabibiyayaan lamang ay yaong malapit sa mga pulitiko.
21. “magduedoe it asin” – “magdildil ng asin”; magdanas ng matinding gutom.
22. “magkilkil sa euwag” – “magngatngat ng sandok”; magdanas ng matinding gutom.
23. “mahumok it ilong” – “malambot ang ilong”; isang taong madaling mapaniwala.
24. “mainit it dapa-dapa” – “mainit ang talampakan”; isang taong mahilig maglakwatsa.
25. “makaeam it alima” – “nakikiliti ang kamay” o katumbas ng Tagalog na sawikaing “malikot ang kamay”; isang magnanakaw o isang taong mahilig kumuha ng gamit na hindi kanya.
26. “makaeam nga babayi” – “nakikiliting babae”; isang malandi o kaladkaring babae.
27. “manipis nga pangita” – “manipis na hanapbuhay”; isang trabahong mababa ang kita.
28. “mapuni-puni it hambae” – mabulaklak na talumpati o matatamis na salita.
29. “matig-a pa sa bakud” – “matigas pa sa singko sentimos”; isang taong kuripot.
30. “matsa einabu ra hambae” – “parang tinaga ang sinabi”; singkahulugan ng “nagdilang-anghel”.
31. “may mansa ro dungog” – katumbas ng Tagalog na “may bahid ang pagkatao”.
32. “nadueaa’t bakud” – “nawalan ng singko sentimos”; pabirong binabanggit sa isang malungkot na tao para ngumiti ito. Karaniwang ganito ang paggamit ng sawikan: “O, ham-a’t matsa nadueaan ka’t ing it bakud kon?” (“O, bakit parang nawalan ka ng singko?”).
33. “nagbahoe ra dueonggan” – “lumaki ang tenga”; pakiramdam ng isang taong pinuri.
34. “nagtaliwan sa pihak nga kinabuhi” – sumakabilang-buhay; euphimism na malimit ginagamit kapag nag-aanunsyo sa radyo ng isang namatay na tao.
35. “nakaagi it lipong” – isang taong namulat sa mga bagay-bagay matapos madaanan ang isang malaking pagsubok sa buhay.
36. “pagmata it kalibutan” – “paggising ng mundo”; pagsapit ng umaga
37. “tagaliog ro problema” – “abot-leeg ang problema”; maraming problemang pinapasan.
38. “tubi pa” – “tubig pa lang”; isang taong di pa handa o nararapat sa isang trabaho o posisyon.
39. “ugabhang da ueo” – isang taong bobo o walang alam; kasinlaki lamang ng isang ugabhang o walang lamang butil ng palay ang utak nito.
40. “utok bulinaw” – isang taong mahina ang ulo; kasinlaki lamang ng isang napakaliit na isdang bulinaw ang utak nito.
- Gen Asenjo, Kulotz Dela Rosa Rajannair, Joe Vic Payba Oquendo and 21 others like this.
Sonny Justo ha ha ha...panay ako bagsak noon dyan..writing/writing aklanon dialect..muntik na akong di nakagraduate noon sa pilot school sa kalibo..tnx for this alex..
Alexander de Juan @jmil: hehe! saeamat gid mil!
@juan: tongue twister ma't a ron pre hay, haha!
@sonny: hehe! iba naman yung talent nyo nong eh. salamat din nong sa pagbasa ha.
- Alexander de Juan saeamat gid Aljon Tumulak. saeamat man Julian Quimpo Tirol, Noreen Santander Moncera-Palaresan, Gen Asenjo ag Mikay de Leon.
- Alexander de Juan saeamat man HerShy C. Hipolito, November Drama, Eric Galido ag TotoJay Baroc Garmino.
HerShy C. Hipolito mas saeamat kimo, nong! abo ro amon nga natutun-an dahil sa mga post mo! thanx much!!! :)))- Alexander de Juan saeamat gid a hershy ha, ag saeamat man Kulotz Dela Rosa Rajannair, Mercilyn de Guzman, Gemma Pascual Duldulao ag Andre Milloroso Andrade.
Kulotz Dela Rosa Rajannair seamat gd Alex nga pirmi ka naga post it mga Akeanon ngara nga mga bisaea,Abu akun nasayran nga mkadugang pa kakun it mga madaeom nga akeanon..Mabuhay ka!- Alexander de Juan saeamat gid kulotz sa pagbasa, ag kabay nga may madugang ka man ag basi may halipatan pa't ang, hehe!
- Juan Extyn Ibardolaza Inosanto Item#34 should be "nagtaliwan sa rondayang kinabuhi," ay idto eot a imaw sa pihak! kon sinay Lola Gia mat'a ron!
- Alexander de Juan saeamat gid nong juan sa contribution mo ag basi may hidugang ka pa gid agud di eo't a gid pagsukton it entrance fee sa boracay.
- Alexander de Juan haha! gabunan, ag abu gid guro ro ginadunggo makaron nong juan ay kakatapos ea'k eleksyon. saeamat man Ann Marie Nallas Rimon, Pong Pong Lim ag Szhayne Ansay Villaverde.
- Alexander de Juan abu pa't a gali nga kueang nong juan, saeamat gid ha. plano ni John Barrios nga i-publish nga libro ro inobra namon ngato nga "Aklanon Cultural Dictionary", ag ieakot ko man dayon ro imong contributions ngara nong juan ha. saeamat gid it abu.
- Juan Extyn Ibardolaza Inosanto ok a, atong kabuligan da samtang matsa mayad pa paminsaron ta hehehe budlay kon maeang-aeang pa ay basi gakuyot eon ta kara, hakhakhak
- Alexander de Juan Abu gid nga saeamat Nong Juan, Mary Nelfa Villanueva Guarra, Ritz Brion Tingal, Joe Vic Payba Oquendo, Arvin Niño Magno, John Andrew Rentillo ag Baby Catherine Grace.
