Basho's Haiku in Aklanon

Last updated: November 9, 2008

The following are my translations of Basho's haiku as published in On Love and Barley Haiku of Basho, translated by Lucien Stryk. Penguin Books, 1985.

I will post the translations here batch by batch.

I started translating them on February 19, 2006 and originally posted them in batches in http://my.akeanon.com/, under the section: Everything Aklan.

In Stryk's translation, the first word in each haiku is capitalized with a period at the end of each haiku. This is not the practice use in Heron's Nest, a haiku journal. So I am following that style by Stryk. Each of the 253 haiku is individually numbered.

But there are some haiku which I cannot really translate into Aklanon.

Please help me translate them. Those that I cannot translate are in English.

The real name of Basho is Matsuo Kinsaku (1644-94), the first great haiku poet. He changed his name to Basho because each time he changed his residence, his students would gift him Japanese banana. In Japan, banana is called Basho.

Basho's last haiku is this:

Sick on a journey—
over parched fields
dreams wander on.

Thank you very much Edna Laurente Faral or Sunz for sending me a copy of this book. Now I want to share it to our fellow Aklanons worldwide.

Your comments, my dear readers, are most welcome.
You can post your translation in the comment section of this blog.
***

Mga Haiku ni Basho sa Akeanon
Translated by Melchor F. Cichon, et al.
Started: February 19, 2006
Last Updated: April 10, 2008


1. Sa bag-o kong kapa
kainang agahon—
eain nga tawo.


2. Mga kaeanasan, mga kabukiran
it Hubaku, sa
siyam nga adlaw--tagtubo.

3. Kada dag-on,
ro maskara't amo
kapakita ro pagkaamo.

4. Bag-ong Dag-on--ro Basho-Tosei
nga gina-istaran
ginahagungan it haiku

5. Bag-ong Dag-on—
may kasubo
halin pa ku tigdaeagas

6. Nag-abot ro tagtubo--Bag-ong Dag-ong
pinutos nga kalabasa, limang kwatrong
bugas ku nakaaging dag-on.

7. Gin-eabugay ku mga kukud
ro baeas it Futami--ginabi-abi ku
puting eangitnong kabayo ro Bag-ong Dag-on.

8. Gabii't tagtubo,
aga-aga't bueak
ku cherry.

9. Gasuksuk it dagami,
sa tagtueobo
ro mga santos nagkamustahan.

10. Paghaealin sa tagtubo—
ro mga siyagit it mga pispis,
gatueoeo ro mga euha't isda.

11. Gaarado't eanas
para sa eanot it cherry—
galanog ro bagyo.

12. Uean it tagtubo—
sa idaeum it kakahuyan
kristal nga sapa.

13. Gapusdak ro mga sike't monghe
sa mayelong dueom,
gasumpit ro matam-is nga tubi.

14.Buean sa tagtubo—
uyahon it bueak
sa ambon.

15. Uean sa tagtubo—
ginpukaw nanda ako,
mahinay nga magueang.

16. Taub—
ro mga willow
natiusok sa eutay.

17. Mga maya sa balisbisan.
eanggam sa kisami—
kanta sa kaeangitan.

18. Madueom nga gabii—
gatangis ro plover
sa anang pugad.

19. Sa tabuk it kanta't skylark
tangis ku Noh
hay pheasant.

20. Ano ka terible
ro tawag it pheasant—
manugkaon it sawa.

21. Ro daean sa bukid it Hozo
mas mataas pa sa
skylark.

22. Marka't ueod sa kahilamunan
ro humay nga bola
ginabuead sa portiko.

23. Ginaliksi ro bae-at
it oven--ro gainit nga kuring
nag-ueahab.

24. Tapos eon ro pag-iningaw it kuring,
ro kwarto gintabing
it kasiga't buean.

25. Ayaw paglipati ro plum nagabueak
sa kahilimunan.

26. Hangin it tagtubo—
ginhaboe nga buean
ag kahumot it plum.

27. Daean sa bukid—
gasaka nga bukid
sa kahumot it plum.

28. Eain nga haiku?
apang abu pa gid nga bueak it cherry—
pero buko't akon nga uyahon.

29. Gakatueog nga willow—
kaeag ku
nightingale.

30. Sa likod it kwarto
ku mga birgen,
may nagabueak nga plum.

31. Una nga cherry
ginapasukoe
ku bueak it peach.

32. Red plum blossoms:
where behind the
bead-screen's love?

33.Gahaum-haum nga gainum
it sake sa kabkab,
pinudburan it sinipadsipad nga bueak.

34. Kon may abilidad eang ako
makanta ako't parehas
ku gakahueog nga sinipi nga cherry.

35. Mag-eak-ang it pueo, dose
milyas sa pag-usoy it
remilyete nga cherry--ano ka daeayawon.

36.Sa idaeum it cherry—
sabaw nga bueak,
salad nga bueak.

37. Pasuray-suray sa sake
ag mga bueak it cherry,
ro may espadang baye sa haori.

38. Hilong sa bueak—
maitum nga bugas,
puti nga sake.

39. Guwa, kabug—
mga pispis, ro kalibutan mismo
ginabutong it mga bueak.

40. Mga remilyeteng busay—
isugid
mo ron sa mga nagasilinadya

41. Gasabwag sa hangin,
sa mga bueak,
mga humbak it Suok Grebe.

42. Mag-andam
kon siin ka nagapuntariya,
mga peaches of Fushini.

43. Mga maya
sa winasak nga eanas
pagtan-aw it bueak.

44. Maeamig nga puting azalea—
isaeahanon nga madre
sa idaeum it tinagib nga atop.

45. Draining the sake
cask--behold
a gallon flower base.

46. Gaeuhod, ginakupkupan
ro mga ugat,
gakalisod kay Padre Tando.

47. Taros nga gatubo
sa geyt
malinghod nga gakamang

48. usuya't mayad—
sa kurae nga tanum
ro kahita't bakero

49.Magueang--gakaon
it laver, rang ngipon
gagaling it baeas.

50.ga bueak it cherry—
mga iwag
ku mga nakataliwang dinag-on

51. Ro mga singgit nagpakurog
sa saging--sa bilog nga gabii
rang basin galahog it uean

52. Sa patay nga batiis
gasakdat ro owak—
gabii't tigdaeagas

53. Suba it Kiyotaki—
sa alipungto
ro sunog sa kagueangan it pine tree

54. Pagbueag—
gahugakomon sa dagami
para suporta

55. Dueaw nga sinipad nga rosas
daeugdog—
busay

56. Mas maputi pa
sa kabatuhan it Stone Mountain—
hangi't tigdaeagas

57. Maya, pabay-i
ro eangaw
nga makaduhong sa kabueakan

58. Masaw-asaw nga Hunyo—
mahabang buhok, uyahon
nga masakiong puti

59. Mga Buddhas it Nara,
kada-isaea
esenya't asters.

60. Gadueom nga humbak—
tangis ku mga ilahas nga bebe
maeupsing kaputian

61. owa't uyahon—
gakaealhit nga toe-an
ginagisi ku hangin rang uyahon

62. Kun siin gakaduea
ro cuckoo—
sangka isla

63. uean sa tag-eamig—
maski ro amo
gakinahanga't kaputi

64. Gaeum it Hunyo—
gaduhong sa tingoy-tingoy
it Arashiyama

65. Alibangbang—
mga pakpak nagpilo
nga puting poppy

66. Nagputos ro tag-ilinit—
owa eon gid it katapusan
ku kapurilan?

67. Tag-eaeamig—
nagtikang ako nga mabug-at rang siki.
Manogpanaw, rang ngaean.

68. Ano kalinong—
sirit it apan
gatiurok sa dalipi

69. Mundong mallow
nga naga-adorno sa kahoy—
ginhangeab kang kabayo.

70. Mga amigo sa Futami, adios—
tuway nga nagguwa sa sigay,
masunod ako sa tigdaeagas.

71. Natueog ro manogpanaw—
ro masakiton nga ilahas nga bebe nagbadbad
sa maeamig nga gabii.

72.Kon magdungok ako’t sobra kanaba,
purseweed
sa idaeum kang pensa.

73. Ro manogbinaeaybay gakasubo
sa gakurog nga mga amo,
ano baea unga ngara ro ginhaboy sa hangi’t tigdaeagas?

74.Pobreng unga—
nagtan-aw it buean
embes nga maggaling it bugas.

75. Bugtaw, alibangbang—
adlaw eon, maeawig pa
ro atong paeanawon.

76. Violeta—
ano kaimportante
sa daean it bukid.

77. Gaeuksong uean
it Hunyo—
gahabok nga Suba’t Magami

78. Bag-ong tigdaeagas—
Eanas, eawod,
Sangka berde.

79. Mahayag nga buean: gapamasyar
ako sa palibot it deke—
dali eang, aga-aga eo’t-a gali.

80. Gabagyo sa suok it Nio,
gaipo-ipo ro mga bueak’
it cherry.

81. Halin sa
bueang-coronang kabutungan,
kanta it cuckoo.

82. Gadueaw sa mga eueobngan,
mga ubanon gadungok
sa baston.

83. skylark sa maeang kaeanasan—
matam-is nga kanta
nga owa’t sabit.

84. Daeaura—
may oras nga makatan-aw
it buean.

85. Bagyo sa tigdaeagas—
mga baboy-taeonon
gatib-ong kaibahan ku mga dahon.

86. Humbak gasaka
sa Isla’t Sado—
sapa’t kaeangitan.

87. Between Suma’s waves,
bush-clover
sparkled with shells.

88.Cuckoo—
kanta, eupad, kanta,
ag mag-umpisa eon man.

89. Tinukeapan it buean nga bush-clover
Ssh, sa pihak nga kwarto
nagahueagok nga puta


90. Pispis it oras—
sa Kyoto, gahandum
sa Kyoto.

91. gaeubog nga hilong
sa ueobrahan it sapatos,
nga nabaon sa rosas.

92. Silimbahan sa Ise—
anong kahoy ro makatao
ku rayang kahumot?

93. Kabayo—
indi mabatas ku putyukan
nga maghalin.

94. Nagbalik eon
ro yelo nga
gintan-aw naton?

95. Owa’t buean, owa’t bueak,
owa’t amigo—
ag nag-inum imaw it sake.

96. Buko’t kilaeang tagtubo—
bueak it plum
sa pihak it saeamin.

97. Katapusa’t tigdaeagas
paano baea
gapangabuhi rang kasilingan?

98. Baranggay nga owa’t lingganay—
gabii’t tagtubo
ano rang pamatian?

99. Magueang nga siki
gahandum pa gihapon
sa mabueakon nga dueohugan it Yoshino.

100. Mga kisiw it eukos—
sa sueod, ro matag-od nga handum
sa idaeum it buean sa tag-ilinit.

101. Hangi't tag-eagas--
tan-awa, ro chestnut
owa eon gid gaberde.

102. Bueak sa indaeum
it adlaw sa tig-aeani--kangawa
sa pispis, sa alibangbang.

103. Owa't humay
sa maraguso? Busa samiti
a bag-ong buskad nga bueak.

104. Owa't kaeo, ag
gatueo ro maeamig nga uean--
ay mayad!

105. Kidlat1--
ro tangis it tueabong
gabuno't dueom.

106. Fading bells--
now musky blossoms
peal in dusk.

107. gulping adlaw
sa daean pabukid,
humot it plum.

108. Maski pirmeng ginauyog
ro clover
owa't hamog nga nagakahueog.

109. Mogami River, ginabutong
ro gakaeayong eangit
sa eawod.

110. Agagangis--naghinuni
baea hasta owa eon't
nahibadwan?

111. binunaka't uean
nga camellia--sa pagkahueog,
gaasaw-asaw

112. Tagtoeubo--
sa ambo't agahon,
anong bukid pa runa?

113. truadlaw nga kadoyugon,
maeamig nga pader
sa siki ko

114. Eampas sa kahumbakan,
gaabot sa maeayo,
ro kanta't kukok.

115. Hugom it tigtaeagas--
nahidlaw ro tagipusuon
sa tig-ap-at nga banig nga kwarto.

116. Linganay sa templo,
daeaura't bueak it cherry--
Ueno? Asakusa?

117. Sa willow--
tanan kaakig, ag handum
king tagipusuon.

118. Owa eo't mas masubo--
kurti't tagipusuon
nga daho't paulownia.

119. "Sikaeum eon,"
naghuni ro pogo,
"ano ro pueos ku banug-banugong mata?"

120. sa ibabaw't amamakoe--
sin-o ro kasayod ku ginhalinan--
sangka dahon!

121. Pagkatawo't arte--
kanta't mga mangunguma,
korus kun siin gahalin.

122. Cresting Lake Omi's
seven misted views,
Miidera's bells.


123. Sa ibabaw ku templo ni Benkei
gulping nag-agi ro espada
ni Yoshitune--carpa't Mayo

124. Gapangisda ro Cormorant:
ano ka haeugay,
ano ka subo.

125. Sang adlaw nga kinanta't Skylark,
ag ro sang adlaw
kueang.

126. Katapusan it dag-on--
sa buri nga kaeo
ag sa sandal man gihapon.

127. plum nga ginabueanan--
hueat,
maabot gid ro tagtubo.

128. mayelong agahon--
gasunod sunod
nga owak.

129. Dali, tan-awa
ro minatuod nga bueak
ku mahapdi nga kalibutan.

130. Morning glory--
imaw mismo
gapaeayo man kakon.

131. Gaoy sa warang,
gausoy ako't matueogan--
ah, wistaria.

132. Dali,
matan-aw kita it yelo
hasta kita ieubong.

133. Chrysanthenum
hipos--ro monghe
gasipsip ku anang pang-agahong tsa.

134.Pinabay-ang
pugad it owak,
kahoy it plum.

135. Melon
sa agahong tun-og.
preskung eutay.

136. Maueano't nieve,
sa likod kang kabayo
may nagyelong handong.

137. Tingadlaw--
gapaeakpak nga mga alima
ginatib-ong ko ro kaagahon.

138. Ro basang clover,
ro umaeagi--
parehong gwapa.

139. Harsh sound--
hail spattering
my traveller's hat.

140. Lips too chilled
for prattle--
autum wind

141. Oma't maisog nga manogpanaw
sa daean ngara--
gabii't tag-eagas.

142. Ugang hilamon,
sa idaeum it tinumpok
gakaea-kaea.

143. Phew--
dace-guts scent
waterweed

144. Uean sa Hunyo,
nagliso ro hollyhocks
kon siin ro adlaw.

145. katapusa't paeanawon--
buhi pa gihapon
sa gabii ngara't tigdaeagas.

147. Gatan-aw it aninipot--
hilong nga timonador
hilong gna baroto.

148. Matun-ugon nga abaga
sa ang papel nga eeambong--
gakaea-kaea.

149. Maueanon nga inadlaw--
katungay nga mga silkworms
sa mulberries.

150. Gaginhawa pa
sa gayelo-yelong bukoe--
segay.

151. Buean sa tag-eamig.
gabuea ro taob
una gid sa geyt.

152. Bayeng kuring, sobra
kaniwang sa paghigugma
ag sa barley.

153. Magueang nga lawa.
may eumoksong paka--
tsog!

154. Nabuka ro tadhaw--
galigid-ligid eang ako
sa rayang mayelong gabii.

155. Gahueat it nieve--
gabuyo't mga kupa ro mga manogbinaeaybay
nakakita it kilat.

156. Shrieking plovers,
calling darkness
around Hoshizaki Cape.

157. Paagto sa capital--
daeaurang yelo gaporma--
tunga pa sa kaeangitan ro aeagtunan naton.

158. Naduyog sa likod it kabayo--
aso sa nasusunog nga tsa
naanod sa buean.

159. Sa adlaw't kinamatyan ni Buddha--
magueang nga alima
gapanutnog it rosarito.

160. Katapusa't dag-on, tanan
ro binit ku rayang
gaeutaw nga kalibutan, gatangis.

161. Tag-eagas
ro mga pispis ag daeaura
mingko magueang.


162. Cedar nga payong, gapanaw
sa Bukid Yoshino para
sa bueak it cherry.

163. Uean sa Mayo--may
ginasugid, tulay
sa Seta Bay.

164. Moor: ginaturo
rang kabayo
kon siin gakanta ro mga pispis.

165. Hangin it tigdaeagas.
gina-apok ro mga bato
sa Bukid Asama.

166. Hangi't tig-eaeamig.
gina-apok ro mga bato't
Bukid Asama.

167. Sikaeum--maski
gakaduea eon ro tunog ku katapusang bagting,
mahumot cherry man gihapon ro hangin.

170.Ro tagahukwa't tunog--
tinunga
nga pakwan.

173. Ugsad--
rayang kapsula't kahoy
nga winasay ko.

174. Katapusa't buean--owa't buean,
ginasiad-siad it bagyo
ro sanglibong gueang nga mga cedar.

178. Eamang, ikaw
ro gatangis--o
ro hangin it tag-eagas?

179. Gatunod nga buean
kaaeat it eawod
biti-biti.

180. Gakahiwa nga hangin
it tag-eamig sa mga dalipi
sa mga cedar

181. Baeago't morning glory-
sa bilog nga adlaw
ro bolt it geyt sirado.

182. Gakahueog nga uea't yelo--
paris ku magueang nga oak,
Indi ako magbag-o.

183. Gatiurok nga limog
sa sliding door--
hangin it tigdaeagas.

184.Baeaan nga handumanan sa Edu--
hangin it Fuji
naglinong sa kabkab.

185. Gaespeho sa kadaisaea:
puti nga narcissi,
paper screen.

186. Tunog it dagasanan--
mahipos nga dueaw nga sipad
ku rosas it bukid.

189. Maski ano kaeapit rang pagtueok,
owa gid it higko
ro puting chrysanthemum.

190. Besperas it tigdaeagas--
balikda man ako
ako man hay etrangero.

238. Pagkatapos matanum it mga baye
ro katapusang binhi't paeay,
nagguwa ako halin sa handong it willow.

239. Isaea ka kalipayan
it pagwarang--ro pambihirang
pagsugilanon hanungod sa iris.

240. Sa unahan ku taeam-an it papatas,
naduea ro pwertahan
sa goose-grass.

241. Baealigyaa't isda--
ano kaeamig ro mga bibig
it inasinang bisugo.

245. South Valley--
ro hangin gadaea't
kahumot it nieve.

246. Halin sa tagipusuon
ku matam-is nga tiyo't kabayo,
ro hilong nga putyukan.

247. Gakaro ro baka't lato ag puto,
sa dag-on ngara't baka--
anyo ka nga asawa?

248. Negosyanteng tagabanwa--
sin-o mabakae
ku kaeo nga binarnisan it nieve?

249. Makaon kita tana't
binato't trigo,
maghulid kita sa mahaeang hilamnon

250. mga tun-og--
ano mas mayad pa nga mahugasan tanan
ro tapu-tapu't kalibutan?

251. Nitso, nagaduko
sa hangin it tigdaeagas--
rang hibi

252. Hilamon sa tig-ilinit,
raya eon lang ro habilin
sa mga panamgo it mga soldado.

253. Gaoy sa pagwinayod
sa gagiltak nga kaeanasan
mga damgo nagapadayon. Translated by Tata Goloy