Ronald Inguillo and his Poems

Our newly discovered Aklanon poet is a brave and very talented young man. He hails from Bugtong-bato, Ibajay, Aklan but grew up in Jawili, Tangalan, Aklan when his parents, Eden Tiga Temporaza of Panayakan, Tangalan, Aklan and Hanibal Solera Inguillo of Bugtong-bato, Ibajay, Aklan, decided to transfer their residence.
He was born on March 27, 1976.
His name is Jose Ronald Inguillo. But he prefers to be called Ronald.
A graduate of Jawili Elementary School, Ronald continued his studies at Tangalan National High School, then proceeded to RMCAT where he graduated Bachelor of Science in Industrial Technology (BSIT) specializing in Machine Shop Technology (MST) in 1998.
After graduation, he went to Manila to work as a machinist but this was shortened when he learned that a certain government agency was hiring a personnel. He was accepted.
He was assigned in Basilan, where he met his future wife Miss Geraldine Tangunan Bonifacio. They have one child, Precious Nadhine Bonifacio Inguillo.
Presently, Ronald is assigned in Liberia.
It was in this country where he joined in my.akeanon.com, particularly in Iskul Bukol where he submitted his poems for comments. After several one-on-one sessions over the internet, this writer told him to make his own way into Aklanon literature.
What does Ronald write?
He is not only a versatile poet, but also a prolific one.
In a few months he was able to produce not only enough poems but something worth studying into for he writes not only love poems but poems with social relevance. His images are fresh and thought provoking.

Here is one of his latest works:

U.S. Airways - -
Naligos sa suba it Hudson
Sa bulig it mga pispis

Ronald experimented in writing Bakod. Bakod is a new type of poetry which I invented in 2008. It is like tanka, the Japanese short poem, but Bakod has five lines with this pattern without losing its poetic characteristics like images, rhyme, etc.

First line--two syllables
Second line--three syllables
Third line--five syllables
Fourth line--seven syllables
Fifth line---five syllables

unga
naghampang
isaeanhon eang
gapamantaw ro nanay
sa may ugsaran

anwang
gatanga
sa kaeangitan
sa sobrang init adlaw
papisok-pisok

This time he writes Aklanon haiku and luwa, where he can express his thoughts clearly.
Below are some of his works in alphabetical order. Discover his great works.


Abi nimo baylihan
sa tunga it kaeaeawran
gali hay bugsayan
gapamunit it tulingan

Abo nga tawo
sa baybayon
medyo fiesta
kon tan-awon

Adlaw gabii
ikaw ginaisip
sa ang painuino
gapaeanutsot

Adlaw gabii
ikaw ginaisip
sa ang painuino
gapaeanutsot

adlaw it tagipusuon - -
si inday namutos
ag eomumpat sa bintana

Akab
kaeoeouy patyon
Makaueogot buhion
Eaom mo mabuot
Sa sueod ro dukot

Akeanon
kaeaeawran
ro isaea nga ginabuean
it pangabuhian

Ako hay may amiga
Si mam edna
Mabuot ag gwapa
Maabiabihon ag mabinuligon pa

ako hay may amigo
si kwarenta singko
mabuot ag masaligan
sa oras nga tanan

Akon haeksperyensyahan
mabudlay owa’t tinun-an
puyde ka lokuhon
it mangin-aeamun


Akon hakit-an
sa kilid it kalan
nag-idlap ro bituon
nakadukot sa kueon

Alibang-bang - -
Ginban-aw ro anang itlog
gaukiok ro ikog

Amihan - -
gabukae ro eawod
may gadagaay nga bagawbaw

Angklahi it mayad
ro baroto ngaron
basi anuron
it sueog nga dayuyon

Anwang - -
maski ano kabaskog
kinahang-ean it tubi

Asawa ko
ikaw eang higugmaun
ueanon ag silakon
hasta kamatayon

Ati-atihan - -
Gadaea it buenas
Sa iba dimalas

Ati-atihan - -
Gakaeasamad ro buoe it sapatos
malipayon ro tanan

Ati-atihan eon man
gagueutok ro daean
owa eon it maagyan
ro mga saeakyan

Baeangaw - -
Kun-amat eang gaguwa
nagapaypay ro unga

Baeay sa baybayon
may tukod sa katueondan
agod indi hapayon
it hangin nga amihan

Bandera it Pilipinas
sa Liberia gapagaspas
kaibahan sa misyon
magdaea it kalinong

Bangon Liberia
magtinguha ka
agud umalsa
ro ing ikunomiya

Baybayon it akean--
may akon nakita
mabahoe nga isda
isda nga mamsa
nga dinagsa

Baybayon sa Akean
kanami pamasyaran
it tagipusuon
nga nagahigugmaan

Boyti eon
ro hae-o ag eusong
aton eupakon
ro sab-a ngaron

Buaya - -
gapakalang-kalang sa pungkuan
abo nga pagkaon

Buaya
nagkalhit sa karsada
gapueopasipeat
ku anang mata

bueak - -
gabukadkad sa silak it adlaw
gapahagan-hagan it kasubo

Bueak - -
sukoe paeang
Ginpamuksi eon

Bugsay pa
agod umarangkada
ro aton nga baesa

bulig bira it taksay
agud makahueay
para may pangeamhay
sa tinuea ni nanay

bungsod
imong tup-ayon
anay ro sueod

Eam-aw - -
Pagtan-aw nimo
Kita ing anino

easgas eon
ro alima ag siki
ku imong ginikanan
sa pagpanarabaho
agod may itao
nga baeon kimo

Eatayan - -
Gahawod-hawod eang
Sa tueod it tubi

Gabok nga haligi - -
Tan-awon matibay
ro sueod anay.

Gabuyog rang ueo
sa pagpainuino
ro humbak sumaylo
sa mga karsada
gapamueot it bato

Gauegad
ro manggad
sa eawod
it Akean

Ginaduyog ako
indi makatueog
pilit nga piyungon
mukeat man gihapon

Graduation - -
gahiyum-hiyom si jose
ro iba gakusmaod.

Gumuwa ro pantok
sa gagiltak nga itlog
sa pugaran - -

Guyom - -
Sige kamang
Owa gid gataeang

Ham-an baea
indi t’a maduea
sa iba ro hisa
gusto pang mangsamad
it pamilyang mayad-ayad

Ham-an baea?
gusto it iba
madali makakwarta
maski ano obrahon
pati dinamita gamiton

Ham-an baea?
kon halin ka sa probinsya
ag hanaeang ka sa banwa
ginatan-aw tan-aw ka
dahil bay-ong ing daea
indi kaparehas nanda
plastic bag may borda pa

Ham-an baea?
mabudlay eot-a
magsuoed iya
sa sityo ngara

Humbak
sa eawod gahaeabok
gabalilin paadto sa binit
kon tumama sa batik gaeagiit

Humbak
sa eawod gahaeabok
gabalilin paadto sa binit
kon tumama sa batik gaeagiit

Indi makapaeawod
gabukae-bukae
ro eawod

Indi mo makita
ro kanamiun it akean
eabi gid ro baybayon
nga ginapabugae namon
kon indi mo adtunan
ag tan-awon

Jose bugtaw ka
ro anwang pahaeaba
idto sa uma

jose sakaa
ro amon nga mangga
abu nga euto
gakaeapupo

Jose,
mabahoe ro bukoe
hinaboy it pukoe
it kahampang nga bungkoe.

Kabuhi - -
medyo baroto
kun indi ka antigo
makueob kat-imo

Kahig iya kahig idto
hasta sa mapudpod
ro aton nga kukod

kamang iya kamang idto
daeagan iya daeagan idto
hayra ro trabaho
ko isaeang ka suldado

Kato anay
ro mga daeaga
naka maria clara
makarun kueang ro tela

Kauswagan
dapat magbueoligan
agud maabtan

Kon gusto mo magpahangin
sa baybayon it Jawili
maligos sa baybay
daritso sa busay

Kon manggaran ka
abo kang kilaea
kon pobre ka
owa kat kilaea

Kon panginhason
ro imong isuyon
sa tangaean ka maadto
abo sanda idto

Kon tig-amihan
ro baeay may tukod
sa katueondan
agod indi’t hapayon
it hangin nga dayuyon

Kun adlaw- -
abu nga bituon
sa baeay namon
manipis eon abi
ro atop nga kugon

Kun akeanon ka
ayaw’t samara
ro sityo ngara
daya ro giya
agod kita magkieilaea

Kun mangutang grabe ro aeam-aeam
maski ano imitlang
makahueam eamang
pag-abot it baeayran
indi eon makit-an
hay idto t’a sa bueangan

Kun tag-ueoean
ro mga paka
gakala-kala

Ligom dueom- -
sa Tangaean
abo nga basnigan
gadakop it tulisan

Limbok - -
panghueasan ka it mais it eagko
abo gahueat kimo

Mabahoe ang paghigugma
ayaw’t abusoha
basi maduea
sa sangpisok it mata

Madanlog ro eatayan
pamuyot it mayad
basi ka hiliskan
it anang bueoytan

Madueom pa ro baybay
idto eon si tatay
gapamueot it segay

Mag-ilinaway - -
Sin-o ro kaeueuoy?
Manggaranon?

Magmanghod - -
ginhueay ro sambilog nga talisay
sa idaeum it gakatunod nga adlaw.

Magtigom
agod may kuoton
kon kinahangaeanon

Magobra ka
Ayaw’t hueata
Mag-abot ro grasya

Magubod it nipa
agod may tinuea
ieamhay sa sinikpan
tapos payukan

Mahaba nga kaeat
birahon sa baybayon
para madaea
ro may sueod nga eambat

Mahae ko
ikaw nagtao
it daean nga diretso
nga owa ko gienato
kat meron pa ako

Malieon manaksay
may euta sa baybay
tama eon nga pahuway
ang tiyan gadagaay

malieon manueo kita
sa may punta it Afga
abo nga kogita
gahueat nga panaon
para magpakaon

Malieon masadsad kita
idto sa pastrana
abo nga banda
nga nagapresenta

Malieon
maadto kita sa hunasan
abo nga panginhason
nga aton pueuton

Manag-a, manikop,
magsag-on’t tapangan
mangahig it kayog
sa katangkehan

Mananggiti
daea ro kawit
sa likod nakakaw-it
sanggot
sa kilid nakasukbit

Mananggiti
saka sa agahon
pagkahapun
puno ro garapon

Masakit ro ang likod
nasobrahan it lingkod
sa pungkoan
nga hawod

May akon nga amigo
umpisa pa kato
ginsampit ko imaw
nga magsuldado
owa t’a imaw it gusto

May akon nga kilaea
nagdiga
pahutik-hutik pa
akon hasayran
ro anang istorya
andang kanyugan

Mga torista
sige hala bira!
pwera eang pasma
maskin maubos ro kwarta
basta masadya

Nadanlog sa pil-as
naeasgas
ro dahi nga dueas

Naglimad ang mata
paghuyap it baka
gatabok sa karsada

Nagtug-on si juan
owa pa naastanan
anang inaywan
pagbalik nana
balitok sumubeang kana

Nanikop ang manghud
idto sa katunggan
tikig nadakpan
sinueod sa tapangan

Owa pa gamukeat ro adlaw
tapos eon ako it pamahaw
para di maaywanan
it amon nga saeakyan
paadto sa ginaobrahan

Paea - -
kun makapang-it
gapaeamuea

Paghalin ko sa amon
eubak-eubak ro karsadahon
pag-uli nakon
sementado eon

Paghalin ko sa amon
eubak-eubak ro karsadahon
pag-uli nakon
sementado eon

Paghalin ni amihan
malipayon ro tanan
malinaw ro kaeaeawran
makapamunit eonman

Pagsaka it adlaw - -
nagmukeat ro mga bueak
sa gatueo-tueo nga hamog..

Pakeang sinakyan
sa banglid Nagpaduylon
pag-abot sa dueonan
hanang-it ro dueong-gan

Pantat - -
Gasueay sa baha
gusto aboton ro ginhalinan it tubi

Para may pangsuea
katunggan
ginkuyaktan
kon imo tan-awon
eanas-eanas eon

Pataob eon - -
gatinumbo ro guno
paeapos-eapos sa eaya

Pataob eon
ro bintoe pahaumon
gaguwa ro alimango
mausoy it pagkaon

Paueoulihi
naubosan it swerte
Siin kat-ing umagi
Namueot it dolse?

Payag - -
gaduhaw-duhaw sa humbak
sa tunga it eawod

Precious nadhine - -
Bunga it paghigugma
Ag bugna it makaako

Pueo nga tudlo
naging lima sa sangpisok it mata
Boooom - -

Ro amon nga electrician
generator ginlipyuhan
ro tudlo naputlan
hinigop it cooling fan

Ro amon nga mangga
abo nga bunga
ro nagapanamkon
gapueopanagitlon

Ro atop
gabaealiskad
sa kabaskugon

Ro kabuhi it tawo
kaparehas it baroto
paeutaw-eutaw
kun amat malinaw
pag-abot it kanas-kanas
gapaeangeat-as

Ro kabuhi it tawo
kaparehas it baroto
paeutaw-eutaw
kun amat malinaw
pag-abot it kanas-kanas
gapaeangeat-as

Ro mga may panaad
sige eang it sadsad
sa tunog it tamboe
nga nagalinagabong

Ro swerte kuno
nakasueat sa paead
pero kun tan-awon
kibueon

Ruyon ro manggad
it aton nga kaeaeawran
ngani kasimanwa
aton gid nga amligan

Sa akon nga pagpahuway
sa kilid it dueay
nag asaw-asaw
gumuwa ro baeangaw

Sa akon nga pagpamaeandong
akon nga hadumduman
ro akon nga inagyan
kat gakaeam ro akon nga tiyan

Sa akon paghalin
akon ginbilin
paghigugma nga matuod
kimo hanungod

Sa akon pagpamana
may akon nakita
mabahoe nga pakoe
gasandig sa duoe
gapueopanihoe

Sa amon nga baryo
abo gadayo
maligos sa baybay
daritso sa busay

Sa amon ro baybay
gakaeadueay
ginakaun it tubi
gaeapad ro bibi

Sa ati-atihan
iba-ibang tribu
ro makita nimo
nagakiay-kiay
may kulintas nga eusay

Sa may kanyogan
abo nga putyukan
amon ginsug-an
eumopad ag inaywan
ro anang pugaran

Sa sueod it simbahan
sobrang diyosnun
inde makapusa it kueon
ro ugali gali
inde makaon

saang, sikad-sikad, bug-atan
may kagay-kay ag sigay,
imbaw, litog, abahong
agihis ag taeaba
puyde sabawan ag kilawon

Saeamat guid Sir Maeara
sa imong paghaega
sa akon nga ginobra

gapasaeamat guid ako
sa imong gintao nga oras ag espasyo
para ako makaantigo

Sarhento magwidro ka eon
ko aton nga baeonon
hay may panawon
ro aton nga platon

Sari-saring isda
ro imong Makita
halin sa maeagko
paadto sa maisot

Si edat
may daea nga aeat
naeusat
sa bil-at

Si jose
sige eang estorya
sa kaklase nana
hakit-an it maestra
eumopad ro pisara

Si jose matig-a ra ueo
indi magpamati sa anang lolo
pilit umadto
sa puno it abokado
linagas it karnero

Si Jose nagpahaeab it anwang
sa kilid it pang-pang
ga pueopanihoe
mintras gakaon it santoe

Si jose nagsakay sa anwang
umagi sa eunang
naligos it aeang-aeang

Si jose nanag-a
sa liong-liong it sapa
ro anang inuli
guraming sang saga

si kupido ga pamana
bukon it isda
kundi tagipusuon
it mga batan-on

si lola nagsasa
nga nakapalda
pag-uli nana
ro anang paa
gapaeamuea
sa pang-it it paea

Si lolo
nakatungkod
naglingkod
sa bungsod

Si tatay
halin sa eanas
daritso sa baybay
para manginhas

Sidlangan - -
nagharo ro eangit sa eawod
mintras gasaka ro adlaw

Sige simba
paeuhod-euhod pa
paguwa nana
sige hala bira
tsismosa

Sige simba
paeuhod-euhod pa
paguwa nana
sige hala bira
tsismosa

Silhig - -
inde gamiton
makaeapudpod

Suba it akean - -
einuak ro niyog
gakaeadueay ro eugta
tag-ieinit eonman
gapaeanggiltak ro daean
anwang sa kug-ongan
gausoy it tueogban

Tagipusuon ko
gapitik para kimo
pirteng hibok-hibok
kun ikaw magtueok

Taguipusuon nga hopia
kun may imo manao
kun owa kat-imo
owa’t gatao

Tapangan
isag-on sa hapun
butwaon pagkaagahon
tigasaw
pagmakapang-it
makangit-ngit

Tig-eamig - -
Sumuksok ro isiw sa idaeum
it putoe nga pakpak

Tighabagat sa Akean
malinaw ro kaeaeawran
puyde mamunit,manginhas sa hunasan
may magpatindog it bintahan
ro iba gapamalaran

Tuba makahieilong
kun masubrahan
mag-aein ing tiyan
kun aeang-aeangon bugriton

Tuba makahieilong
kun masubrahan
mag-aein ing tiyan
kun aeang-aeangon bugriton

Tudo bugsay
agod makaeampas
sa manga eusay
para indi masangit
ro aton nga bonit

Ugsad - -
gakupkup ro eukos
sa ueang-ueang nga may higot

Unga halin sa eskuylahan
gagaab buyot sa dueong-gan
pangutana ro ginikanan
ginulipat it maestro

Viagra
pampatig-a
kun indi makaya
tigok ka

Viagra
sa iba mo ibaligya
owa kmi it kwarta
nga inugpangumpra

Wa pa gapamaeo ro manok - -
sa eanas eon si tatay
agod makapangabay
nga makagaeab sa andang paeay

Wa pa gapamaeo ro manok - -
sa eanas eon si tatay
agod makapangabay
nga makagaeab sa andang paeay

Here are some of his Aklanon tongue twisters:

kinuhit ni dimit ro nakasab-it nga anglit

si kunang nadanlog sa eunang may daea nga eansang

kaeas-kaeas nagpangeat-as patakas sa eanas

si uka nagpatungka nageaway ra baba

Kinaeo sa maeagkit ro euwag nga eubag

kinaon’t anay ro baeay humapay

Si teroy hinaboy ni kusoy it busoe it kasoy

umasgad ro tutonlan ni juan pagkaon it linanggawan

si inaw may bitbit nga eanggaw nadanlog sa baeanaw

Gumungo ro sugpo putoe ra sungo

ro igot ni diwot natuslok it uhot

si morit namunit eumambid ro bunit

ro maoy ginaoy it eangoy sa sapa

lumigid ro ibid paadto sa bangilid

ro tamilok nga matambok sa puwak luminggaok

nagdiwae ro dila ni uka pagkaon it katumbae

natunok ro tudlo ni unat pagsikop na it pantat

nagkaeay ro tumok nga sigay sa bulsa ni igay

nagkamang ro umang nahueog sa buho nga puno it eunang
bumitay ro eusay nasangit sa bunit ni Ronald

nagduhaw-duhaw ro dueaw nga antulihaw sa sanga it bakhaw

ro gabok nga baeay ni belay humapay sa tup-ay

sinangit ro kawit nga nakasab-it sa likod ni morit

paghampak it humbak ro batik it baroto eumagaak

nabasag ro itlog nga baog pagkahueog sa saeog

Ginuyod it ibid ro eumambid nga eubid

eumambid ro eubid nga nakahigot sa liog it ibid

hinampak ni nay bading it espading ro andang dingding

einueo ni Olu ro ueo it haeo gindat-oe sa bato

einapgot ni dewot it eanot nga higot ro apo nga nagsuhot sa uhot

si islaw nagkutaw sa baeanaw natamsikan ro mata it eam-aw

si islaw nakakita it tungaw gaduhaw-duhaw sa pantaw

ro napueot nga tuway ni belay einamhayan it kamarunggay

ginulipat it unga nga mudlat ro dueanggan ni edat

naghaehae ro saewae ni islaw pagdinugkae it magkae

naeanggi ro sanga it kamansi dahil sa anang bunga nga gapungi-pungi

ginsibit ni tay ramon ro ungon it bagungon sa anang siki mintras gapungko sa muhon

nagkaeala ro manga paka pagtugpa it uean sa eugta

nagbukae ro ang ienaga nga gutaw

Revised: April 28, 2009
Revised: July 8, 2010